Język malajski
Język malajski (malajski, ) – język austronezyjski używany w różnych zakątkach Azji Południowo-Wschodniej. Jest rodzimym językiem Malajów zamieszkujących Półwysep Malajski i pewne regiony Sumatry. Funkcjonuje także jako język wehikularny w całym regionie Nusantary. Jest językiem urzędowym Malezji i Brunei oraz jednym z czterech języków urzędowych Singapuru. W Indonezji i Timorze Wschodnim jest znany jako język indonezyjski – w tym pierwszym kraju służy jako język urzędowy, a w drugim pełni funkcję języka roboczego. Łącznie posługuje się nim szacunkowo 200–250 mln ludzi (2009).
Odmiana języka malajskiego przyjęta przez Malezję nazywa się oficjalnie bahasa Malaysia (język malezyjski), natomiast w Singapurze i Brunei język jest znany wyłącznie pod nazwą bahasa Melayu (język malajski). Język malajski został ponadto zaadaptowany do roli języka urzędowego przez Indonezję w momencie uzyskania przez ten kraj niepodległości, a jego miejscowy wariant, oparty na malajskim j. literackim, otrzymał nazwę bahasa Indonesia (język indonezyjski). Najbardziej rozpowszechnioną odmianą j. malajskiego jest standardowy j. indonezyjski, szeroko przyjęty w Indonezji.
Malajski charakteryzuje się dużym stopniem dyglosji, tj. znacznym rozwarstwieniem ze względu na sferę użycia i idącą za tym silnie zarysowaną różnicą między językiem pisanym a mówionym (większą niż np. w przypadku niemieckiego i japońskiego). Dialekty języka malajskiego cechują się różnym poziomem wzajemnej zrozumiałości. Do rangi standardu został wyniesiony dialekt johor-riau.
Malezja i Indonezja dzielą w dużej mierze zbliżony (choć nie tożsamy) język standardowy, największe podziały lingwistyczne ujawniają się natomiast w przypadku potocznych i regionalnych odmian języka, które są silne zróżnicowane wewnętrznie, podobnie jak np. języki słowiańskie czy odmiany języka arabskiego.
W lingwistyce funkcjonuje pojęcie języków malajskich, które oprócz języka malajskiego obejmuje szereg innych blisko spokrewnionych języków austronezyjskich. Na gruncie językoznawstwa nie wypracowano precyzyjnego rozróżnienia między językami malajskimi (odrębnymi językami austronezyjskimi) a różnymi dialektami j. malajskiego właściwego. Standard ISO 639-3 odnotowuje istnienie tzw. makrojęzyka malajskiego (kod: msa), w ramach którego grupuje szereg powiązanych języków malajskich.
W przeciwieństwie do wielu innych języków Azji Południowo-Wschodniej (choć zgodnie ze specyfiką języków austronezyjskich) malajski nie jest językiem tonalnym. Jest zapisywany alfabetem łacińskim, który w znacznej mierze wyparł pismo arabskie.
Najstarsza znana kamienna inskrypcja w języku staromalajskim została znaleziona na wyspie Sumatra. Zapis sporządzono w wariancie pisma grantha zwanym pallava. Pochodzi z VII wieku. Odkrycia tej inskrypcji dokonał w 1920 r. Holender M. Batenburg w Kedukan Bukit (region Sumatra Południowa), nad brzegiem Tatangu, dopływu rzeki Musi. Jest to niewielki kamień o rozmiarach 45 cm × 80 cm. Najstarszym zachowanym rękopisem w języku malajskim jest zaś Prawo Tanjung Tanah, tekst prawny przeznaczony dla ludu Minangkabau.
Do najstarszych zachowanych dokumentów malajskojęzycznych należą listy sułtana z wyspy Ternate w archipelagu Moluków. Listy te sporządzono w latach 1521–1522 z zaadresowaniem do króla Portugalii. Język użyty w tych tekstach wykazuje znaczne wpływy obce, co świadczy o tym, że ich autor nie był rodowitym (ani w pełni biegłym) użytkownikiem języka malajskiego. Język ternate należy bowiem do rodziny zachodniopapuaskiej i nie jest spokrewniony z malajskim. W XVI wieku malajski był w użyciu jako język handlowy, ale nie służył w tym regionie jako język ojczysty.
Odmiana języka malajskiego przyjęta przez Malezję nazywa się oficjalnie bahasa Malaysia (język malezyjski), natomiast w Singapurze i Brunei język jest znany wyłącznie pod nazwą bahasa Melayu (język malajski). Język malajski został ponadto zaadaptowany do roli języka urzędowego przez Indonezję w momencie uzyskania przez ten kraj niepodległości, a jego miejscowy wariant, oparty na malajskim j. literackim, otrzymał nazwę bahasa Indonesia (język indonezyjski). Najbardziej rozpowszechnioną odmianą j. malajskiego jest standardowy j. indonezyjski, szeroko przyjęty w Indonezji.
Malajski charakteryzuje się dużym stopniem dyglosji, tj. znacznym rozwarstwieniem ze względu na sferę użycia i idącą za tym silnie zarysowaną różnicą między językiem pisanym a mówionym (większą niż np. w przypadku niemieckiego i japońskiego). Dialekty języka malajskiego cechują się różnym poziomem wzajemnej zrozumiałości. Do rangi standardu został wyniesiony dialekt johor-riau.
Malezja i Indonezja dzielą w dużej mierze zbliżony (choć nie tożsamy) język standardowy, największe podziały lingwistyczne ujawniają się natomiast w przypadku potocznych i regionalnych odmian języka, które są silne zróżnicowane wewnętrznie, podobnie jak np. języki słowiańskie czy odmiany języka arabskiego.
W lingwistyce funkcjonuje pojęcie języków malajskich, które oprócz języka malajskiego obejmuje szereg innych blisko spokrewnionych języków austronezyjskich. Na gruncie językoznawstwa nie wypracowano precyzyjnego rozróżnienia między językami malajskimi (odrębnymi językami austronezyjskimi) a różnymi dialektami j. malajskiego właściwego. Standard ISO 639-3 odnotowuje istnienie tzw. makrojęzyka malajskiego (kod: msa), w ramach którego grupuje szereg powiązanych języków malajskich.
W przeciwieństwie do wielu innych języków Azji Południowo-Wschodniej (choć zgodnie ze specyfiką języków austronezyjskich) malajski nie jest językiem tonalnym. Jest zapisywany alfabetem łacińskim, który w znacznej mierze wyparł pismo arabskie.
Najstarsza znana kamienna inskrypcja w języku staromalajskim została znaleziona na wyspie Sumatra. Zapis sporządzono w wariancie pisma grantha zwanym pallava. Pochodzi z VII wieku. Odkrycia tej inskrypcji dokonał w 1920 r. Holender M. Batenburg w Kedukan Bukit (region Sumatra Południowa), nad brzegiem Tatangu, dopływu rzeki Musi. Jest to niewielki kamień o rozmiarach 45 cm × 80 cm. Najstarszym zachowanym rękopisem w języku malajskim jest zaś Prawo Tanjung Tanah, tekst prawny przeznaczony dla ludu Minangkabau.
Do najstarszych zachowanych dokumentów malajskojęzycznych należą listy sułtana z wyspy Ternate w archipelagu Moluków. Listy te sporządzono w latach 1521–1522 z zaadresowaniem do króla Portugalii. Język użyty w tych tekstach wykazuje znaczne wpływy obce, co świadczy o tym, że ich autor nie był rodowitym (ani w pełni biegłym) użytkownikiem języka malajskiego. Język ternate należy bowiem do rodziny zachodniopapuaskiej i nie jest spokrewniony z malajskim. W XVI wieku malajski był w użyciu jako język handlowy, ale nie służył w tym regionie jako język ojczysty.
Kraj (państwo)
-
Brunei
Pochodzenie nazwy Brunei nie jest znane. Według legendy, po odkryciu Brunei jej późniejszy pierwszy sułtan Muhammad Shah miał zawołać Baru nah (pol. „to jest to” lub „tam”) i od tego okrzyku ma wywodzić się nazwa Brunei. -
Malezja
Malezja na Półwyspie Malajskim graniczy z Tajlandią i Singapurem, na wyspie Borneo z Brunei i Indonezją. -
Singapur
Singapur jest siedzibą APEC i należy do takich organizacji jak: Azjatycki Bank Rozwoju, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, Międzynarodowa Organizacja Pracy, Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Organizacja Narodów Zjednoczonych, Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej, Światowa Organizacja Handlu. Cechuje się on dużym pluralizmem religijnym, a główną grupą etniczną są Chińczycy. Jest to jeden z największych portów i centrów finansowych świata. -
Wyspa Bożego Narodzenia
Wyspa Bożego Narodzenia, na mocy Christmas Island Act 1958, jest terytorium zewnętrznym Australii administrowanym przez Department of Transport and Regional Services. Australijski administrator, którym od 5 października 2017 jest Natasha Griggs, mianowany jest przez Gubernatora Generalnego Australii i reprezentuje zarówno Australię, jak i monarchię brytyjską. -
Wyspy Kokosowe
Wyspy Kokosowe, na mocy Cocos (Keeling) Islands Act 1955, są terytorium zewnętrznym Australii administrowanym przez Department of Transport and Regional Services. Australijski administrator, którym od 5 października 2009 jest Brian Lacy, mianowany jest przez Gubernatora Generalnego Australii i reprezentuje zarówno Australię, jak i monarchię brytyjską (administrator nie rezyduje na wyspach).