แผนที่ - มุมไบ (Mumbai)

มุมไบ (मुंबई, ) หรือรู้จักในชื่อ บอมเบย์ (Bombay,, ชื่อทางการจนถึงปี 1995) เป็นเมืองหลวงของรัฐมหาราษฏระ ประเทศอินเดีย สหประชาชาติระบุไว้ในปี 2018 ว่ามุมไบเป็นเมืองที่มีประชากรมากที่สุดในประเทศอินเดียเป็นอันดับสองรองจากเดลี และเป็นอันดับที่เจ็ดของโลก ด้วยประชากรราว 20 ล้านคน ข้อมูลจากสำมะโนประชากรปี 2011 มุมไบเป็นเมืองที่มีประชากรมากที่สุดในประเทศอินเดีย ด้วยประชากรจำนวน 12.5 ล้านคนที่อาศัยภายในเขตมุมไบและปริมณฑล มุมไบเป็นศูนย์กลางของภูมิภาคเขตเมืองมุมไบ เขตเมืองที่มีประชากรหนาแน่นที่สุดเป็นอันดับหกของโลก ด้วยประชากรมากกว่า 23 ล้านคน มุมไบตั้งอยู่บนชายฝั่งโกนกานทางตะวันตกของอินเดีย และมีอ่าวธรรมชาติที่ลึกลงไป ในปี 2008 มุมไบได้รับการตั้งชื่อว่าเป็นเมืองอัลฟาโลก มุมไบเป็นเมืองที่มีจำนวนของเศรษฐีและ มหาเศรษฐี มากที่สุดในประเทศอินเดีย ในเมืองมุมไบมีแหล่งมรดกโลกอยู่สามแห่ง คือ ถ้ำเอลิฟันตา, สถานีฉัตรปตีศิวาจี และ กลุ่มอาคารสถาปัตยกรรมอาร์ตเดโคและวิคตอเรียน

มุมไบดั้งเดิมนั้นประกอบขึ้นมาจากเกาะเจ็ดเกาะซึ่งเป็นที่อยู่ของชาวโกลีที่พูดภาษามราฐี และอยู่ภายใต้การปกครองของจักรวรรดิพื้นถิ่นต่าง ๆ เป็นเวลานับศตวรรษก่อนจะถูกยึดครองโดยจักรวรรดิโปรตุเกส ซึ่งต่อมาได้ถูกขายให้กับบริษัทอินเดียตะวันออก ต่อมาในปี 1661 เมื่อกษัตริย์ชาลส์ที่สองแห่งอังกฤษอภิเษกสมรสกับพระนางกาตารีนาแห่งบรากังซา เกาะทั้งเจ็ดของบอมเบย์รวมถึงท่าเรือตันเกียร์ได้ถูกยกให้ในฐานะสินสอด ในช่วงกลางศตวรรษที่ 18 บอมเบย์ได้ถูกเปลี่ยนแปลงรูปร่างโดยโครงการ ฮอร์นบี เวลเลิร์ด ที่ซึ่งมีการถมผืนดินขึ้นมาระหว่างเกาะทั้งเจ็ด ซึ่งมีการก่อสร้างถนนและทางรถไฟสายสำคัญ, โครงการสร้างแผ่นดินข้นบนผืนน้ำ จนเสร็จสมบูรณ์ในปี 1845 ได้ทำให้บอมเบย์กลายเป็นเมืองท่าสำคัญบนทะเลอาหรับ บอมเบย์ในสตวรรษที่ 19 เต็มไปด้วยการพัฒนาทางเศรษฐกิจและการศึกษา ในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 ยังเป็นฐานที่แบ็งแรงให้กับขบวนการเอกราชอินเดีย หลังอินเดียได้รับเอกราชในปี 1947 บอมเบย์ได้ถูกรวมเข้าเป็นรัฐบอมเบย์ ต่อมาในปี 1960 ภายหลังการเคลื่อนไหวของขบวนการสามยุกต์มหาราษฏร จึงได้ตั้งรัฐใหม่ในชื่อรัฐมหาราษฏระ และมีบอมเบย์เป็นเมืองหลวง