Italiaans

Italiaans
Het Italiaans (italiano) maakt deel uit van de Romaanse taalgroep. Het Italiaans wordt, in verschillende dialecten, gesproken door ongeveer 59 miljoen mensen in Italië en ongeveer 68 miljoen mensen wereldwijd. De huidige Italiaanse standaardtaal is direct gebaseerd op het Florentijns, het dialect van Florence. Sommige Italiaanse dialecten verschillen sterk van het standaarditaliaans. Het aantal sprekers van het standaard Italiaans in Italië bedraagt ongeveer 30 miljoen.

Na de Romeinse tijd, waarin het Latijn de facto de officiële taal van het Italiaanse schiereiland was, werden in wat nu Italië is verschillende dialecten van het vulgair Latijn gesproken. Deze volkse variant van het klassiek Latijn evolueerde in de loop der eeuwen steeds verder. Het dialect dat in de 14e eeuw gesproken werd in Toscane (de streek in en rondom Florence) en dan in het bijzonder in Florence vormde vervolgens de basis voor het officiële Italiaans. Uit deze tijd stammen de werken van de beroemde Florentijnse dichter Dante Alighieri, maar ook die van medepoëten Petrarca en Boccaccio. Deze drie kunnen als grondleggers van de Italiaanse literatuur beschouwd worden.

Land (geografie)
  • Libië
    Libië, officieel de Staat Libië (Arabisch: دولة ليبيا Dawlat Lībiyyā), is een land in Noord-Afrika met een oppervlakte van en inwoners, grotendeels van Arabische en in mindere mate Berberse afkomst. De hoofdstad is Tripoli. Het land ligt aan de Middellandse Zee en behoort grotendeels tot de Sahara.

    Er woedde tot 2020 de zogenaamde tweede Libische Burgeroorlog.
  • Somalië
    Somalië (Somalisch: Soomaaliya; Arabisch: الصومال, As-Soemal), officieel de Federale Republiek Somalië (Somalisch: Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya; Arabisch: جمهورية الصومال الفيدرالية, Jumhūriyyat aṣ-Ṣūmāl al-Fideraaliya), is een land in de Hoorn van Afrika dat grenst aan Djibouti, Ethiopië en Kenia. De hoofdstad van Somalië is Mogadishu. Het Somalisch en Arabisch zijn de officiële talen van Somalië. Met een kustlijn van 3000 kilometer heeft Somalië de langste kust van alle landen op het Afrikaanse continent en in de Arabische wereld.

    Omdat Somalië cultureel, historisch, etnisch, taalkundig, geografisch en religieus zeer verbonden is met de Arabische wereld, is het lid van de Arabische Liga. In 1960 kreeg Somalië zijn onafhankelijkheid terug en werd het lid van de Verenigde Naties. Ook is Somalië lid van de Afrikaanse Unie, Organisatie voor Islamitische Samenwerking en de Intergovernmental Authority on Development.
  • Gibraltar
    Gibraltar is een Brits overzees gebied gelegen aan het zuidelijke eind van het Iberisch Schiereiland bij de ingang van de Middellandse Zee. De stad heeft een oppervlakte van 6,8 km² en een noordelijke grens met Andalusië, Spanje. De Rots van Gibraltar is de belangrijkste bezienswaardigheid van het gebied. De economie is vooral gebaseerd op toerisme, financiële diensten en de scheepvaart. De naam komt uit het Arabisch: جبل طارق - jabal Tariq: de berg van Tariq, naar de Moorse legerleider Tariq ibn Zijad.

    Gibraltar werd in 1704 tijdens de Spaanse Successieoorlog door een Engels-Nederlandse troepenmacht op Spanje veroverd. Het gebied werd vervolgens in 1713 onder de Vrede van Utrecht "voor altijd" overgedragen aan het Koninkrijk Groot-Brittannië. Het was een belangrijke basis voor de Royal Navy. De soevereiniteit van Gibraltar is een belangrijk twistpunt van de Brits-Spaanse relatie omdat Spanje aanspraak maakt op Gibraltar. Gibraltarezen verwierpen voorstellen voor Spaanse soevereiniteit bij referenda in 1967 en opnieuw in 2002. Volgens de Gibraltarese grondwet van 2006 regelt Gibraltar zijn eigen zaken, hoewel sommige bevoegdheden, zoals defensie en buitenlandse zaken, de verantwoordelijkheid blijven van de regering van het Verenigd Koninkrijk.
  • Italië
    Italië, officieel de Republiek Italië (Italiaans: Repubblica Italiana), is een land in Zuid-Europa. Het noorden van Italië grenst aan Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en Slovenië. De rest van het land wordt omringd door de Tyrreense, de Middellandse, de Ionische en Adriatische Zee. De eilanden Sicilië, Sardinië en Elba en een aantal kleinere eilanden behoren ook tot Italië.

    Een groot deel van het vasteland van Italië is gelegen op het Apennijns Schiereiland en wordt omgeven door water. Vanwege de langgerekte vorm wordt het land ook wel "de laars" genoemd. Op een grondgebied van ruim 300.000 km² heeft Italië inwoners. De hoofdstad van het land is Rome (Roma). De onafhankelijke staten Vaticaanstad, waarvan de paus het hoofd is, en San Marino zijn twee enclaves binnen de Italiaanse grenzen. Campione d'Italia is dan weer een Italiaanse exclave in Zwitserland.
  • Monaco
    Het Vorstendom Monaco (uitspraak: [moˈnako] of [ˈmonako]; Monegaskisch: Principatu de Mu̍negu; Frans: Principauté de Monaco) is een dwergstaat aan de Middellandse Zee, die aan de landzijde geheel omsloten wordt door Frankrijk. Monaco heeft een oppervlakte van 2,03 km² en is na Vaticaanstad het kleinste land ter wereld. Het telt bijna 40.000 inwoners waardoor het de dichtstbevolkte onafhankelijke staat ter wereld is.

    Monaco is ontstaan op 8 januari 1297. Hoewel het aan Frankrijk grenst, dat lid is van de Europese Unie (EU), is Monaco er geen lid van. Het heeft wel de euro als munteenheid. Sinds de invoering van de grondwet van 1911 is de premier van Monaco, als regeringsleider die door de prins wordt benoemd na overleg met de regering van Frankrijk, altijd een Franse burger geweest.
  • San Marino
    San Marino, officieel de Republiek San Marino, is een staat gesitueerd op het Apennijns Schiereiland aan de oostelijke kant van de Apennijnen. Het is een enclave omringd door Italië. Het land is iets groter dan 61 km² en heeft een bevolking van ruim 30.000 inwoners. De hoofdstad is San Marino. San Marino heeft de kleinste bevolkingsomvang van alle leden van de Raad van Europa.

    San Marino is de oudste nog bestaande constitutionele republiek van de wereld: de voortzetting van de kloostergemeenschap werd op 3 september 301 gesticht door de heilige diaken en steenhouwer Marinus van Arbe. De legende vertelt dat Marinus de toenmalige Romeinse kolonie Arba verliet in 257, toen de toekomstige keizer Diocletianus een decreet uitgaf waarin werd opgeroepen tot de reconstructie van de stadsmuren van Rimini, die vernietigd waren door Liburnische piraten.
  • Vaticaanstad
    Vaticaanstad, officieel de Staat Vaticaanstad (Italiaans: Stato della Città del Vaticano), is de kleinste onafhankelijke staat ter wereld. Het grondgebied van dit land wordt geheel omsloten door de stad Rome, waardoor het een enclave binnen Italië is.

    Vaticaanstad wordt volkenrechtelijk vertegenwoordigd door de Heilige Stoel en huisvest de hoofdzetel van de Rooms-Katholieke Kerk. Staatshoofd van Vaticaanstad is de paus, die zijn officiële residentie heeft in het Apostolisch Paleis. Ten tijde van de sede vacante, de pausloze periode na het overlijden (of aftreden) van de regerende paus, worden de lopende zaken behartigd door de Camerlengo.
  • Zwitserland
    Zwitserland (Duits: die Schweiz, Frans: la Suisse, Italiaans: la Svizzera, Reto-Romaans: Svizra, Latijn: Helvetia), officieel de Zwitserse Bondsstaat (ook wel Zwitsers Eedgenootschap of Zwitserse Confederatie; Duits: Schweizerische Eidgenossenschaft, Frans: Confédération suisse, Italiaans: Confederazione svizzera, Reto-Romaans: Confederaziun svizra, Latijn: Confœderatio Helvetica) is een land in het westen van Europa met als buren Duitsland in het noorden, Frankrijk in het westen, Italië in het zuiden, Oostenrijk en Liechtenstein in het oosten.

    Zwitserland is een binnenstaat en Alpenland met een oppervlakte van 41.284 km² en ca. 8,6 miljoen inwoners (2019). Bestuurlijk gezien is het een federale republiek bestaande uit 26 kantons. Zwitserland heeft officieel geen hoofdstad, maar Bern vervult in de praktijk die rol en wordt aangeduid als 'bondsstad'. Het is ook de plaats waar de bondsregering zetelt sinds het ontstaan van de federale staat in 1848. Zwitserland heeft een geschiedenis van neutraliteit: in 1815 werd op het Congres van Wenen de eeuwige neutraliteit van het land door de Europese grootmachten erkend. Het is geen lid van de Europese Unie, maar de economie is sterk verweven met die van de EU.
  • Argentinië
    Argentinië (Spaans: Argentina), officieel de Argentijnse Republiek (Spaans: República Argentina), is een Spaanstalig land in het zuiden van Zuid-Amerika, tussen de Andes en de zuidelijke Atlantische Oceaan. Het grenst aan Uruguay, Brazilië, Paraguay, Bolivia en Chili. Het land telde in 2020 ruim 45,4 miljoen inwoners.

    Argentinië heeft een totale oppervlakte van 2.780.400 km², het is daarmee het achtste grootste land ter wereld naar oppervlakte en het grootste van de Spaanstalige landen. De naam van het land is afgeleid van het Latijnse woord argentum (zilver), een edelmetaal dat een belangrijke rol speelde in de opkomst van het Europese kolonialisme. Argentinië is onafhankelijk sinds 1816, daarvoor was het gedurende drie eeuwen een Spaanse kolonie.