Harita - Adige Cumhuriyeti (Respublika Adygeya)

Adige Cumhuriyeti (AC) (Rusça: Респу́блика Адыге́я; Batı Çerkesçesi: Адыгэ Республик; Doğu Çerkesçesi Адыгэ Республикэ), Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu üyesi bir cumhuriyet. Kafkas Dağlarının kuzeyinde, Krasnodar Kray sınırları içinde yer alır. Cumhuriyetin yazıçeviri olarak adı Respublika Adıgeya olup Adigeya olarak da bilinir. Adige Cumhuriyeti adını, günümüzde nüfusun daha azı durumunda olan (% 25.2) Batı Çerkeslerinden (Batı Adığeleri) alır. Başkenti Maykop'tur (2010'da 154.740). Yüzölçümü 7.600 km² (Krasnodar Barajı ile birlikte 7.800 km²), nüfusu 440327 (2010). Nüfus yoğunluğu 58.8'dir.

* Adige Cumhuriyeti'nde, Adigece ve Rusça konuşanların siyasal temsil eşitliği ilkesine (paritet) dayanan atamalı yarı Başkanlık sistemi yürürlüktedir. Yasama organı olan AC Devlet Parlamentosu-Khase (Хасэ) iki kanatlı ve toplam 54 üyelidir: Khase, Maykop ve Adıgeysk kentsel alanları ile 7 rayonun birlikte oluşturduğu 9 seçim çevresinin (okrug) her birinin üçer üye ile temsil edildiği ve daha çok Adıgece konuşan üyelerin seçildiği 27 üyeli bir (üst) kanat; rayonların her birinin nüfusu oranında temsil edildiği ve daha çok Rusça konuşan üyelerin seçildiği 27 üyeli ikinci bir (alt) kanattan oluşur. Böylece Rus ve Adige nüfusun siyasal temsil eşitliği (paritet) sağlanır ve korunur.

* Adige Cumhuriyeti'nde Devletin Başı (ЛӀышъхьа) 5 yıl süreli olarak görevde kalır, daha önce seçilmek için Adigece ile Rusçayı birlikte bilme koşulu aranırken, daha sonra, Adige Cumhuriyeti Anayasası'nda yapılan bir değişiklikle, Rusça bilmek yeterli sayılmıştır. Daha sonraki federal bir yasa değişikliği ile, RF Devlet Başkanına, bir prosedüre göre yerel birimlerin devlet başını ve valilerini atama yetkisi verilmiştir. 2012 yılında kabul edilen bir yasa değişikliğiyle, cumhuriyetlerin ve diğer federe birimlerin devlet başlarının ve valilerin seçimle iş başına gelmeleri yeniden benimsenmiştir. Yeni yasaya göre seçimlerin 2012 yılı sonuna değin tamamlanmaları gerekiyordu, ancak vazgeçilmiştir. 2006 yılı öncesinde Aslan Carım ve Hazret Sovmen seçimle iş başına gelmişlerdi. Şimdiki Devlet başı Aslan Thak'uşın (Adıgece: ТхьакӀущынэ Аслъанчэрый; Aslan Tkhakushinov) RF Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından aday olarak AC Parlamentosu'na sunulmuş ve AC Parlamentosu-Khase'nin 13.12.2006 tarihli olurunu alarak, 13.01.2007 tarihinden geçerli olmak üzere, Adıge Cumhuriyeti Devlet Başkanı olarak göreve başlamıştır. Ancak, AC Devlet Parlamentosu-Khase, nisan 2011'de Devlet Başkanı (Prezident) unvanını kaldırarak, "L'ışha-ЛӀышъхьа" (Baş kişi/ Yöre lideri) adını (unvanını) kabul etmiştir.

* Bakanlar Kurulu üyeleri, Başbakan dahil, Parlamento (Khase) dışından Başkan tarafından atanmakta ve görevden alınabilmektedir. Atamanın yürürlüğe girmesi için Khase onayı gerekir. Başbakanlığa, son olarak, Aslan Thak'uşın'ın yeğeni Murat Kumpıl (КъумпӀылэ Мурат) getirilmiştir (Adıge maq, 14.05.2008, internet).

* Yerel idari birimler ve belediye kuruluşları Başkan'a ve Khase'ye karşı, bağlı ve sorumludur. Yargı, yüksek (AC Anayasa Mahkemesi; AC Yüksek Mahkemesi) ve alt kademe mahkemelerden oluşur. AC Başsavcılığı ve savcılık örgütü, Rusya Federasyonu Başsavcılığına bağlıdır.