Język niderlandzki

Język niderlandzki
Język niderlandzki (niderl. ), język holenderski, język flamandzki – język indoeuropejski z gałęzi zachodniej w ramach języków germańskich. Dla 23 mln ludzi jest językiem ojczystym (pierwszym), a dla kolejnych 5 mln drugim językiem. Większość użytkowników tego języka mieszka na zachodzie Europy. Niderlandzki objęty jest oficjalnym statusem języka urzędowego w Holandii i Belgii (w Regionie Flamandzkim i Regionie Stołecznym Brukseli), a poza Europą w Surinamie i na dawnych Antylach Holenderskich, czyli Bonaire, Curaçao, Sabie, Sint Eustatius, Sint Maarten i Arubie. Niderlandzki jest blisko spokrewniony z językiem niemieckim i angielskim. Języki o mniejszym zasięgu, które są blisko powiązane z niderlandzkim, to afrikaans (do 1925 uważany za lokalną odmianę niderlandzkiego) i fryzyjski (w mniejszym stopniu, gdyż nie należy do języków dolnofrankońskich).

Do lat 70. XX wieku w polskim piśmiennictwie używano nazwy „język holenderski” na określenie języka używanego w Holandii, zaś „język flamandzki” na określenie odmiany belgijskiej. Niekiedy, nieco myląco, nazwa „język holenderski” dotyczyła oficjalnego języka w obu krajach. Od lat 80., ze względu na podpisanie między oboma krajami porozumienia dotyczącego unii językowej (Unia Języka Niderlandzkiego) w zakresie regulacji wspólnego języka standardowego, w polskich publikacjach stosuje się raczej nazwę „język niderlandzki” (flamandzki + holenderski = niderlandzki). Mimo podpisanego porozumienia standardy językowe używane w obu krajach nadal wykazują pewne różnice, zarówno na płaszczyźnie gramatycznej, jak też słownikowej.

PWN nadal (2010) publikuje podręczniki i rozmówki języka określanego jako „flamandzki”.

Kraj (państwo)
  • Indonezja
    Indonezja, oficjalnie Republika Indonezji – wyspiarskie państwo unitarne położone w Azji Południowo-Wschodniej oraz w Oceanii, którego stolicą jest Dżakarta. Położona na równiku, między Oceanem Spokojnym a Indyjskim, jest największym krajem wyspiarskim na świecie z ok. 17 tys. wysp. Jest 14. pod względem powierzchni krajem i 7. wliczając tereny morskie. Jest 4. krajem na świecie pod względem liczby ludności, z ponad 275-milionową populacją oraz największą liczbą wyznawców islamu na świecie. Najbardziej zaludnioną wyspę na świecie, Jawę, zamieszkuje ponad połowa ludności kraju.

    Indonezja składa się z setek różnych rodzimych grup etnicznych i językowych, z których największą jest jawajska. Wspólna tożsamość rozwinęła się zgodnie z mottem Bhinneka Tunggal Ika („Jedność w różnorodności”, dosłownie „wielu, ale jeden”), zdefiniowanym przez język narodowy, różnorodność etniczną, pluralizm religijny w populacji muzułmańskiej oraz historię kolonializmu i buntu przeciwko niemu.
  • Belgia
    Belgia, Królestwo Belgii – państwo federacyjne w zachodniej Europie, w południowych Niderlandach. Belgia jest członkiem Unii Europejskiej, ONZ oraz NATO.

    Graniczy od południa z Francją (620 km) i z Luksemburgiem (148 km), od wschodu z Niemcami (167 km) i od północy z Holandią (450 km). Łączna długość granic lądowych wynosi 1385 km, ponadto istnieje 64 km fragment wybrzeża Morza Północnego na zachodzie. Podzielona jest na trzy strefy językowe: francuską, niderlandzką i niemiecką.
  • Holandia
    Holandia – kraj składowy Królestwa Niderlandów składający się z europejskiej części tego państwa oraz trzech karaibskich gmin specjalnych: Bonaire, Saba i Sint Eustatius.

    Holandia, obok Aruby, Curaçao i Sint Maarten, jest jednym z czterech krajów składowych Królestwa Niderlandów. W jej skład, oprócz europejskiej części Królestwa, wchodzą również 3 gminy specjalne położone na Karaibach: Bonaire, Saba i Sint Eustatius. Gminy te wyłączone są spod tradycyjnego podziału administracyjnego Holandii na prowincje, a ich status podobny jest do gmin – posiadają lokalne władze, zajmujące się codziennym zarządzaniem tymi terytoriami, podległe centralnemu rządowi Holandii. Tereny położone na Karaibach, w odróżnieniu od europejskich, nie są częścią Unii Europejskiej.
  • Aruba
    Aruba – terytorium zależne Holandii (de iure autonomiczny kraj wchodzący w skład Królestwa Niderlandów) i jedna z wulkanicznych Wysp Zawietrznych w archipelagu Małych Antyli, zamykającego od wschodu Morze Karaibskie. Aruba ma powierzchnię prawie 179 km² i zamieszkiwana jest przez 109,2 tys. osób (2013), głównie pochodzenia hiszpańskiego, holenderskiego i afrykańskiego.

    Mieszkańcy używają języka niderlandzkiego oraz lokalnego języka kreolskiego zwanego papiamento. Funkcjonuje także język hiszpański (zob. Język hiszpański na Arubie).
  • Curaçao
    Curaçao (wymowa niderlandzka: [], język papiamento: Kòrsou) – terytorium zależne Holandii (de iure autonomiczny kraj wchodzący w skład Królestwa Niderlandów) leżące na Karaibach, na Wyspach Zawietrznych w archipelagu Małych Antyli. Stolicą wyspy jest Willemstad, nazywane małym Amsterdamem.

    Pierwotnie wyspa była zamieszkana przez indiańskie plemię Arawaków. Dla Europejczyków została odkryta w roku 1499 przez hiszpańską wyprawę pod dowództwem Alonso de Hojeda. Od 1634 wyspa została zajęta przez Holendrów. Holenderska Kompania Zachodnioindyjska założyła miasto Willemstad – obecną stolicę. Na początku Curaçao było ignorowane przez kolonistów europejskich m.in. ze względu na brak złóż złota, ale później przekonano się, że naturalne położenie zatoki, nad którą zbudowano Willemstad, jest idealnym miejscem na handel. Handel, przewóz towarów oraz piractwo stały się szybko najważniejszymi gałęziami gospodarki Curaçao. W 1662 Kompania Zachodnioindyjska stworzyła na wyspie największe centrum handlu niewolnikami. W XVIII i XIX w. Curaçao należało przejściowo do Francji i Wielkiej Brytanii, aż w 1816 powróciło ostatecznie do rąk holenderskich. W 1863 Holendrzy znieśli niewolnictwo. Nowa era dla Curaçao zaczyna się od 1914, gdy w Maracaibo Baisin w Wenezueli odkryto ropę naftową. Wtedy to rząd holenderski oraz Royal Dutch Shell wybudowali na Curaçao rafinerię Isla. Port w Willemstad nadawał się idealnie dla tankowców. Na początku 1985 r. Rządy Curaçao, Antyli Holenderskich, Niderlandów, Wenezueli i Shell rozpoczęły rozmowy na temat ewentualnego zamknięcia rafinerii, a w lipcu Shell zaprzestał działalności. 24 września Shell zgodził się na przeniesienie instalacji rafinacyjnych w Emmastad i terminali morskich Bullenbaai i Caracasbaai na terytorium wyspy Curaçao. Z kolei rząd stworzył „Refineria di Korsou NV” jako właściciela instalacji rafinerii i terminali. „Curoil NV” zostało stworzone do obsługi lokalnego marketingu, a „Kompania di Tou Korsou NV” (KTK) przejęła usługi holowników w Zatoce Schottegat i Caracasbaai. Zarówno Curoil NV, jak i KTK NV, jak ma to miejsce w przypadku Refineria di Korsou NV, są własnością terytorium wyspy Curaçao. Tego samego dnia Petroles de Venezuela SA (PDVSA.) Podpisał list intencyjny dotyczący dzierżawy rafinerii i terminali w Bullenbaal i Caracasbaal. W dniu 1 października 1985 r. Spółka zależna PDVSA, Refineria Isla (Curazao) SA., przejęła działalność rafinerii i natychmiast rozpoczęła reaktywację jednostek przetwórczych.
  • Holandia Karaibska
    Holandia Karaibska (niderl. Caribisch Nederland, papiam. Hulanda Karibe, ang. Caribbean Netherlands; potocznie określane BES-eilanden) – nazwa używana na określenie karaibskich wysp Bonaire, Sint Eustatius i Saba stanowiących zamorskie gminy (bijzondere gemeenten) Holandii.

  • Sint Maarten
    Sint Maarten – terytorium zależne Holandii (de iure autonomiczny kraj wchodzący w skład Królestwa Niderlandów) położone w Małych Antylach, zajmujące południową część wyspy o tej samej nazwie. Do 10 października 2010 roku jedna z pięciu jednostek administracyjnych (eilandgebied) wchodzących w skład Antyli Holenderskich; na podstawie reformy konstytucyjnej Królestwa Niderlandów, 10 października 2010 roku Antyle Holenderskie przestały istnieć, a Sint Maarten stało się osobnym terytorium zależnym Holandii o specjalnym statusie.

    Powierzchnia Sint Maarten wynosi 34 km², a zamieszkuje ją ok. 35 000 osób. Językiem urzędowym jest niderlandzki, lecz powszechnie używany jest język angielski. Stolicą jest miasto Philipsburg liczące ok. 1300 mieszkańców.
  • Surinam
    Surinam (, Republika Surinamu – Republiek Suriname) – państwo w północno-wschodniej części Ameryki Południowej, położone nad Oceanem Atlantyckim.

    Surinam stał się holenderską kolonią w 1667 roku. W latach 1804–1816 był w rękach brytyjskich, a następnie powrócił do Holandii. W okresie 1828–1848 tworzył wraz z Antylami Holenderskimi Holenderskie Indie Zachodnie. 20 września 1948 roku Surinam stał się równouprawnioną częścią Holandii. W 1954 roku otrzymał status holenderskiego terytorium zamorskiego i autonomię. Surinam niepodległość uzyskał 25 listopada 1975 roku.