Mapa - Kostaryka (Republic of Costa Rica)

Warning: getimagesize(/Image/Map/MP3624060.gif): failed to open stream: No such file or directory in /home/mapnlee7/public_html/MAPNALL/geoname.php on line 861

Flaga Kostaryki

Kostaryka (Costa Rica, hiszp. dosł. ‘bogate wybrzeże’, Republika Kostaryki – República de Costa Rica) – państwo w Ameryce Północnej nad Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym. Graniczy od północy z Nikaraguą na odcinku 309 km i od południa z Panamą – 330 km. Łączna długość wybrzeża karaibskiego i pacyficznego wynosi 1290 km.

W okresie przedkolumbijskim, między 750 a 1500, na obszarze dzisiejszej Kostaryki rozwijały się kultury indiańskie. W 1502 do wybrzeża Kostaryki dotarł Krzysztof Kolumb, który spodziewał się tu odkryć legendarną krainę złota; nazwał to wybrzeże Costa Rica, czyli „bogate wybrzeże”. Obszar ten podbił w imieniu Hiszpanii Juan Vasquez de Coronado w latach 1561–1565. Założył on pierwszą stolicę Kostaryki Cartago. Już w czasie podboju de Coronado miejscowi Indianie występowali zbrojnie przeciwko Hiszpanom. Kolejne bunty w latach 1673 i 1709 spotkały się z ostrą reakcją kolonizatorów i doprowadziły do niemal całkowitej eksterminacji Indian. Kostaryka proklamowała niepodległość w 1821 i wraz z sąsiednimi republikami weszła w skład Stanów Zjednoczonych Ameryki Środkowej (lub inaczej: Zjednoczonych Prowincji Ameryki Środkowej). Od 1839 jest niezależną republiką. W 1871 przyjęta została konstytucja Kostaryki, która była później kilkakrotnie poprawiana. Pod koniec XIX wieku rząd wprowadził reformy liberalne w dziedzinie prawodawstwa i edukacji. Na początku XX wieku doszło do ustabilizowania sytuacji politycznej kraju. Po I wojnie światowej doszło do kryzysu gospodarczego, który zapoczątkował kilkuletni okres konfliktu. W latach 20. rywalizowały ze sobą organizacje katolickie, socjalistyczne, populistyczne i komunistyczne. W latach 30. sytuację w kraju pogorszył wybuch światowego kryzysu gospodarczego. Od lat 30. na znaczeniu zyskały środowiska komunistyczne, które rywalizowały z oligarchami ziemskimi i przemysłowymi. W 1940 roku prezydenturę objął Rafael Ángel Calderón Guardia z Partii Narodowo-Republikańskiej. Za jego prezydentury (1940-1944) przeprowadzono reformy społeczne i gospodarcze. Wprowadzono wówczas ograniczoną reformę rolną i system ubezpieczeń socjalnych. Politykę tę kontynuował sojusznik Guardii, Teodoro Picado Michalski, który objął rządy w 1944 roku. Polityk polskiego pochodzenia wygrał wybory z ramienia liberalnej partii Bloque de la Victoria. W 1946 stworzył Narodowy Instytut Geograficzny Kostaryki oraz niezawisły Trybunał Wyborczy. W dalszym ciągu współpracował ze swym poprzednikiem Rafaelem Ángelem Calderónem Guardią, będąc jego poplecznikiem. Sam zmagał się z ostrymi konfliktami politycznymi, które w owym czasie wstrząsały Kostaryką. Przetrwał kilka prób zamachu stanu. W końcu uzyskał poparcie partii komunistycznej, z którą w 1948 postanowił podjąć próbę przedłużenia swojej kadencji: w 1948 wybory prezydenckie wygrał Otilio Ulate Blanco, a wybory parlamentarne prokomunistyczne ugrupowanie Vanguardia, co wywołało niepokoje w armii. Guardia nakazał Picado Michalskiemu unieważnienie wyborów prezydenckich i pozostanie przy władzy, przez co w kraju wybuchła wojna domowa. Z siłami rządowymi i oddziałami komunistycznymi ścierała się Armia Wyzwolenia Narodowego. W wyniku wojny domowej prezydent Teodor Picado Michalski udał się na emigrację.

W 1949 nowy prezydent José Figueres Ferrer rozwiązał armię i od tej pory Kostaryka utrzymuje jedynie paramilitarną policję. Ferrer opowiadał się za przereformowaniem Kostaryki na wzór socjalistyczny. Rząd nadał prawa wyborcze kobietom i ludności murzyńskiej (unieważnienie zakazu opuszczania przez nią prowincji Limon), zagwarantował edukację publiczną dla wszystkich obywateli, zabronił dwukrotnego z rzędu kandydowania na urząd prezydenta kraju, upaństwowił banki, a także wprowadził instytucję Trybunału Wyborczego, mającego nadzorować przebieg każdych kolejnych przyszłych wyborów prezydenckich. W 1951 Figueres Ferrer stworzył socjaldemokratyczną Partię Wyzwolenia Narodowego (PLN). Lewicowy prezydent opiekował się prywatnym sektorem przemysłowym i stymulował rozwój zakładów państwowych. Rząd występował przeciwko Stanom Zjednoczonym, obwiniając ich władze o wspomaganie latynoamerykańskich dyktatur. Dał wyraz tej krytyce zbojkotowaniem w 1954 roku Międzyamerykańskiej Konferencji w Wenezueli. W tym samym roku rząd udzielił wsparcia nikaraguańskiemu przywódcy opozycji Emilianowi Chamorro Vargasowi, który zorganizował spisek mający na celu uprowadzenie tamtejszego dyktatora, Anastasio Somozy Garcíi. Po odkryciu spisku Somoza aresztował spiskowców, a dnia 11 stycznia 1954 roku zaatakował Kostarykę. Wojna okazała się sukcesem Kostaryki, która zadała nikaraguańskiej armii katastrofalne straty. Rząd udzielał też wsparcia kubańskim ruchom walczącym z dyktaturą Fulgencio Batisty aż do dojścia do władzy Fidela Castro. W latach 70. Kostaryka zbliżyła się do krajów bloku socjalistycznego: nawiązała stosunki dyplomatyczne z ZSRR (Kostaryka stała się pierwszym środkowoamerykańskim państwem, które to uczyniło) i NRD, a w 1973 – z Kubą. Przyjęła też wizytę rumuńskiego dyktatora Nicolae Ceauşescu. Poprawka do konstytucji pozwoliła represjonowanej dotychczas partii komunistycznej na uczestnictwo w wyborach. W 1972 Kostaryka znalazła nowy rynek zbytu na kawę w ZSRR.

W 1978 roku rządy lewicy zostały przerwane przez zwycięstwo kandydata prawicy w wyborach prezydenckich. Nowy prezydent Rodrigo Carazo Odio zbliżył kraj do Stanów Zjednoczonych oraz prowadził politykę napięć z rządzoną przez sandinistów Nikaraguą – pozwolił na stacjonowanie na terytorium Kostaryki oddziałów antyrządowej partyzantki contras, a także poparł akcje dyplomatycznej izolacji Nikaragui. Prezydent ograniczył ponadto zakres opieki socjalnej. Pod koniec lat 80. z kraju wydalono oddziały contras, a wsparcia udzielono pokojowej opozycji nikaraguańskiej. W latach 1990–1994 rządy sprawowali chadecy, po których do władzy wróciła Partia Wyzwolenia Narodowego.