Mapa - Hajnan (Hainan Sheng)

Hajnan – wyspa chińska na Morzu Południowochińskim. Od 1988 prowincja chińska (Hainan Sheng) ze stolicą w mieście Haikou, w skład której wchodzi ok. 200 wysp i wysepek. Powierzchnia prowincji wynosi 34,3 tys. km², a populacja ok. 10 mln mieszkańców (2020). Posiada status specjalnej strefy ekonomicznej.

Jednym z pierwszych Europejczyków, którzy odwiedzili i opisali Hajnan, był w XVII w. polski jezuita o. Michał Boym.

Ze względu na rosnący ruch turystyczny i szybko rozbudowywaną infrastrukturę hotelową wyspa bywa określana jako „chińskie Hawaje”. Do rozreklamowania walorów turystycznych Hajnanu na świecie przyczynił się konkurs Miss World, którego finały odbyły się w Sanya w latach 2003, 2004 i 2005.

W przeszłości Hajnan był w Chinach określany nazwami: Perłowe Klify (珠崖 Zhūyá), Jadeitowe Klify (瓊崖 Qióngyá) lub Jadeitowa Kraina (瓊州 Qióngzhōu). Z ostatnich dwóch nazw wywodzi się skrótowa nazwa prowincji, Qióng (琼 w uproszczonym piśmie chińskim), która przywodzi na myśl krajobraz wyspy, kojarzący się Chińczykom z kolorami jadeitu. Dziś Hajnan bywa określany jako Qiong Dao – „Jadeitowa Wyspa”.

Pierwsze wzmianki o Hajnanie pojawiają się w 110 r. p.n.e. za czasów dynastii Han, kiedy to na wyspie założono wojskowy garnizon. Kolonizacja przez przybyszów z lądu postępowała jednak wolno, bo Hajnan długo uznawano za miejsce nieprzystępne, dobre wyłącznie dla zesłańców. W okresie Han chętnie osiedlali się na nim członkowie ludu Li z terenów dzisiejszego regionu autonomicznego Kuangsi, którzy stopniowo zajęli miejsce aborygenów, wywodzących się z ludów malajsko-polinezyjskich.

Pod rządami Królestwa Wu w epoce Trzech Królestw, Hajnan był odrębną komanderią Zhuya (珠崖郡).

W epoce Song, kiedy Hajnan był częścią prowincji Guangxi, na wyspę dotarła pierwsza fala osadników hańskich, którzy osiedlali się głównie na północy wyspy. Pod rządami mongolskiej dynastii Yuan (1206–1368) wyspa była oddzielną prowincją, ale za Mingów została w 1370 r. włączona do prowincji Guangdong. W XVI i XVII w. wyspa przeżyła napływ osadników z prowincji Fujian i Guangdong, którzy zmusili wcześniejszych przybyszów z ludu Li do migracji na wzgórza w południowej części Hajnanu. W XVIII wieku Li zbuntowali się przeciw cesarskiemu rządowi, który do walki z nimi sprowadził najemników z ludu Miao z prowincji Kuejczou. Wielu Miaosów osiedliło się na wyspie, a ich potomkowie mieszkają do dziś w jej zachodniej części.

W 1912 r. Hajnan ponownie zyskał status odrębnej prowincji pod nazwą Wyspa Qiongya, jednak w 1921 r. ponownie włączono go do prowincji Guangdong. W latach 20. i 30. stał się bezpieczną przystanią dla chińskich komunistów, rozbitych w 1927 r. przez nacjonalistów w swej kolebce Szanghaju. Wspólnie z tubylcami narodowości Li, komuniści prowadzili partyzancką walkę z japońską okupacją (1939–1945). Odpowiedź Japończyków była bezwzględna – wymordowano 1/3 populacji wyspy.

Po kapitulacji Japonii w 1945 r. kontrolę nad wyspą odzyskał Kuomintang. Utrzymał ją jeszcze po wojnie domowej, która zmusiła Czang Kaj-szeka i jego zwolenników do ucieczki na Tajwan. Chiny Ludowe zajęły wyspę w czasie trwającego od marca do maja 1950 r. desantu.

Komuniści próbowali rozwijać wyspę wzdłuż szlaków wytyczonych przez Japończyków, ale osiągnęli mizerne rezultaty ze względu na odizolowane położenie Hajnanu; jego subtropikalny, grożący tajfunami klimat oraz ze względu na reputację wyspy, która ciągle uchodziła na kontynencie za niebezpieczny „koniec świata”, dobry raczej dla zesłańców niż osadników. Sytuacja odwróciła się w 1988 r., kiedy Hajnan został ustanowiony odrębną prowincją, a cała wyspa zyskała status Specjalnej Strefy Ekonomicznej, zachęcającej do inwestowania poprzez m.in. ulgi podatkowe.