Kaart (cartografie) - Adzjarië (Ajaria)

Adzjarië (Georgisch: აჭარა, Atsjara ofwel: აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა, Atsjaris Avtonomioeri Respoeblika, Autonome Republiek van Adzjarië) is een autonome republiek in het zuidwesten van Georgië, grenzend aan de Zwarte Zee en Turkije. De regio heeft 355.462 inwoners (2022) en een oppervlakte van 2900 km² (122,6 inw./km²). De voorzitter van de autonome regering is sinds 21 juli 2018 Tornike Rizjvadze, die met 29 jaar de jongste leider van Adzjarië werd. Adzjarië heeft zes gemeenten waarvan de hoofdstad Batoemi een stadsgemeente is. Batoemi is de tweede stad van Georgië en heeft deze positie in de jaren 2010 van Koetaisi overgenomen door zowel autonome groei, als gemeentelijke herindeling in 2011 waardoor een tiental plaatsen ten noorden van de stad werden ingelijfd.

Adzjarië maakte sinds de oudheid deel uit van Colchis en het Koninkrijk Iberië. Gekoloniseerd door Grieken in de 5e eeuw voor Christus, kwam de regio vanaf de 1e eeuw voor Christus onder Rome te vallen. Het werd vervolgens een deel van Egrisi (Lazica) voordat het in de 8e eeuw na Christus werd opgenomen in het koninkrijk Abchazië (Egrisi-Abchazië) wat in de 11e eeuw leidde tot de eenwording van het Koninkrijk Georgië. De Ottomanen veroverden het gebied vervolgens in 1614. De bevolking van Adzjarië bekeerde zich in deze periode geleidelijk tot de islam. Dat is in de 21e eeuw nog steeds zichtbaar, want ongeveer 40% van de bevolking in Adzjarië is moslim. Deze groep wordt ook wel als etnische subgroep Adzjaren of 'Moslim-Georgiërs' aangeduid. De Ottomanen werden door de Russisch-Turkse Oorlog in 1878 gedwongen Adzjarië af te staan aan het zich uitbreidende Russische Rijk.

Na een tijdelijke bezetting door Turkse en Britse troepen in 1918-1920, werd Adzjarië in juli 1920 door de Britten overgedragen aan de Democratische Republiek Georgië, die het gebied autonomie verleende middels de grondwet die op 21 februari 1921 gedurende de Sovjetinvasie van Georgië werd aangenomen. Na een kort militair conflict in maart 1921 stond de regering van Ankara het grondgebied af aan de inmiddels opgerichte Georgische Socialistische Sovjetrepubliek. Dit werd geformaliseerd in artikel VI van het Verdrag van Kars op voorwaarde dat de moslimbevolking autonomie zou krijgen. In juli 1921 richtte de Sovjet-Unie de Autonome Socialistische Sovjetrepubliek Adzjaristan op binnen de Georgische SSR. In 1936 werd de autonome republiek hernoemd naar Adzjarische Autonome Socialistische Sovjetrepubliek (ASSR). Het was daarmee de enige autonomie in de Sovjet-Unie die gebaseerd was op religie in plaats van etniciteit.

Terwijl eind 1990 de autonomie van Zuid-Ossetië werd ingetrokken door de Georgische Sovjet regering, werd de Adzjaarse autonomie niet direct bedreigd. De nieuwe grondwet van het onafhankelijke Georgië, die in 1995 werd aangenomen, bevestigde niet expliciet maar wel feitelijk de autonome status van de inmiddels hernoemde Autonome Republiek Adzjarië door het erkennen van de bestuurslichamen en hun bijzondere plaats binnen de Georgische grondwettelijke context. De autonomie ging in de jaren 1990 in de praktijk zo ver onder leiding van de regionale leider Aslan Abasjidze dat de Georgische centrale autoriteiten feitelijk geen grip meer hadden op het gebied, dat onder Abasjidze gebukt ging onder corruptie, criminaliteit en smokkel. Abasjidze kon zijn staat binnen de staat bestendigen door zijn eigen leger op te bouwen en op nationaal niveau te balanceren tussen de verschillende politieke krachten in binnen- en buitenland. Hij zorgde ook voor een flinke politieke voet in Tbilisi. Zijn partij, Democratische Unie voor Wederopleving, had steevast tientallen zetels in het nationale parlement. Toen Micheil Saakasjvili in januari 2004 president van Georgië werd, onder meer met de belofte het centrale gezag weer te herstellen over de afvallige regio's Abchazië, Zuid-Ossetië en ook Adzjarië werd het Abasjidze duidelijk dat zijn positie wankelde.