Döviz

Döviz, dar anlamda (çek, poliçe gibi) yabancı parayı temsil eden belgeler. Türkçede yabancı ülkelerin paralarına da döviz denmektedir. Herhangi bir ülkenin parasının, başka bir ülkenin (veya ülkelerin) parasına dönüştürülmesiyle ilgili işlemlere de döviz işlemi veya kambiyo işlemi denir. Döviz kelimesi Türkçeye Fransızca'daki deviseden geçmiştir. Genel olarak döviz dendiğinde milletlerarası ödemelerde kullanılan ödeme araçlarının tamamı ifade edilir.

Ekonomik açıdan bakıldığında döviz, iktisadi anlamda bir mal niteliğindedir. Döviz borsaları bazı özel nitelikleri olan piyasalardır. Kısaca belirtmek gerekirse, New York, Londra, Tokyo, Frankfurt, Zürih ve Paris en büyük döviz borsaları arasında bulunmaktadır. Ancak, döviz piyasalarını belirli bir yer veya mekanla sınırlı piyasalar olarak düşünmek doğru değildir.

Döviz borsaları, muayyen coğrafi bölgelerde faaliyet gösterseler de, çeşitli elektronik haberleşme araçlarıyla birbirleriyle sürekli olarak ilişki içinde bulunurlar. Denilebilir ki, günün her saatinde dünyadaki döviz piyasalarından herhangi birisi açık bulunur. Mesela ABD'in batısında yer alan San Fransisco'da borsalar kapandığında Uzak Doğuda Tokyo, Hong Kong ve Singapur borsaları, ayrıca bu borsalardaki çok uluslu Amerikan ve Avrupa bankalarının şubeleri yeni açılmışlardır. Uzak Doğu borsaları kapandığında ise Orta Doğunun mali piyasaları ve merkezleri iki saatten beri çalışmakta olup Avrupa borsaları mesaiye yeni başlamaktadır. Avrupa ile ortak çalışma saatleri sırasında New York borsasında faaliyet hacmi yoğunlaşmaktadır. Londra bankaları coğrafi konumları dolayısıyla, günlük çalışma süresi içinde öteki Avrupa piyasaları ve Kuzey Amerika dahil olmak üzere, Uzak Doğu ve Orta Doğu piyasalarıyla işlem yapabilmektedirler.

Milletlerarası döviz borsaları 24 saat sürekli olarak çalıştıkları için döviz fiyatları (kurları) sürekli olarak değişirler. Döviz bir iktisadi mal gibi işleme tabi tutulduğundan, dövizin bir arz ve talebi ve dolayısıyla da bir fiyatı vardır. Döviz fiyatlarına döviz kuru (exchange rate) denmektedir.

Döviz kurları genellikle bir birim döviz başına (veya bununla değiştirilebilen) millî para miktarı olarak tanımlanır. Döviz kurları 1 birim millî paranın karşılığı olan döviz miktarı olarak da tanımlanabilir. Bu şekilde düşünüldüğünde kurlar 1 USD = 1,35 TL veya 1 TL = 0,74 USD olarak ifade edilebilir. Bu iki sistem birbirinin tersidir. Birincisinde dövizin, millî para cinsinden değeri ifade ediliyor; buna direkt-kotasyon sistemi deniyor. İkincisinde ise millî paranın dış değeri, yani döviz cinsinden fiyatı gösteriliyor; buna da indirekt kotasyon sistemi deniyor.

Milletlerarası borsalarda döviz kurları ABD dolarıyla millî paralar arasındaki değişim oranı şeklinde ifade edilince, ABD doları dışında iki para arasındaki değişim oranı bunların dolar cinsinden fiyatlarına göre dolaylı olarak hesaplanabilir. Mesela, 1 USD = 1,35 TL ve 1 USD = 0,83 EUR ise; 1 EUR = 1,63 TL olur. Bu şekilde dolar dışındaki paralar arasında hesaplanan kurlara çapraz kur (cross-rate) denilmektedir. Yani iki para arasındaki dolaylı değişim oranına çapraz kur adı verilir.

Yabancı paraların çapraz kurları arasında da bir uyum vardır. Çapraz kurlar arasındaki uyum bozulur, yani dövizin ucuz olduğu yerden satın alınıp pahalı olduğu yerde satılması işleri ortaya çıkabilir. Bu farklardan yararlanarak kazanç sağlanması işlemine arbitraj denir. Geniş anlamda döviz ticareti; döviz bazında mevduat bulundurmayı, döviz piyasaları arasındaki kur farkından kâr elde etmeyi (döviz arbitrajı), zaman içindeki kur değişmelerinden kar elde etmeyi (döviz spekülasyonu) de kapsamına almaktadır.

Döviz piyasaları vadeli piyasa (forward market) ve vadesiz piyasa (spot market) olmak üzere ikiye ayrılırlar. Vadesiz piyasalarda döviz işlemleri herhangi bir işgününde o günün döviz kuru üzerinden yapılmaktadır. Vadeli piyasalarda ise tarafların sözleşme ile tespit ettikleri gelecekteki bir gün ve döviz kuru üzerinden (vadeli döviz kuru) döviz alım ve satımının taahhüt edilmesi şeklinde yapılmaktadır.

Vaktiyle altın para sisteminin yürürlükte olduğu yıllarda ülke paraları, bulundurdukları veya temsil ettikleri altın miktarına göre birbirleriyle mübadele edilirlerdi. Mesela Türk lirası 2 gr altını, dolar 6 gram altını temsil ediyorsa, 1 dolar = 3 TL olarak belirlenirdi. Böylece belirlenmiş olan kurların değişmeleri de mümkün olmazdı. Altın para sisteminin çok önemli bir üstünlüğü olarak nitelenen bu husus, daha sonra kâğıt para sistemine geçirilmesiyle birlikte geçerliliğini kaybetti. Döviz kurları sabit veya esnek olarak belirlenebilmesinin fayda ve mahzurlarını esas alan tartışmalar iktisat literatüründeki canlılığını hala korumaktadır.

II. Dünya Savaşı sonlarından 1973 başlarına kadar dünyada geçerli olan ve Bretton Woods Sistemi diye bilinen para sistemi bir sabit kur sistemiydi. 1973 başlarından itibaren Batılı ülkeler esnek veya değişken kur sistemini benimsemişlerdir. Ne var ki, Avrupa Topluluğu ülkeleri gibi bazı sanayileşmiş ülkeler paralarını sabit kurlardan birbirine bağlayarak bir para sahası oluşturmuşlardır. Belirtmek gerekir ki, günümüzde tam bir esnek kur sistemi hemen hemen hiçbir ülkede uygulanmamaktadır. Hemen hemen her ülke döviz kurlarının nisbi de olsa istikrarlı oluşunu özlemektedir. İstikrar arayışları ise döviz piyasalarına müdahaleyi zorunlu kılmaktadır.

ISO	Döviz	Sembol	Significant Figures
`AFN`	Afgani (Afghan afghani)	`؋`	2
`XUA`	Afrika Kalkınma Bankası (XUA)		0
`XAU`	Altın (Gold)		0
`USD`	Amerikan doları (United States dollar)	`$`	2
`MGA`	Ariary (Malagasy ariary)	`Ar`	2
`ARS`	Arjantin pesosu (Argentine peso)	`$`	2
`ALL`	Arnavut leki (Albanian lek)	`L`	2
`AWG`	Aruba florini (Aruban florin)	`ƒ`	2
`AUD`	Avustralya doları (Australian dollar)	`$`	2
`AZN`	Azerbaycan manatı (Azerbaijani manat)	`₼`	2
`BSD`	Bahama doları (Bahamian dollar)	`$`	2
`BHD`	Bahreyn dinarı (Bahraini dinar)	`د.ب`	3
`THB`	Baht (Thai baht)	`฿`	2
`BBD`	Barbados doları (Barbados dollar)	`$`	2
`XOF`	Batı Afrika CFA frangı (West African CFA franc)	`Fr`	0
`BZD`	Belize doları (Belize dollar)	`$`	2
`BMD`	Bermuda doları (Bermudian dollar)	`$`	2
`BYN`	Beyaz Rusya rublesi (Belarusian ruble)	`Br`	2
`AED`	Birleşik Arap Emirlikleri dirhemi (United Arab Emirates dirham)	`دإ`	2
`ETB`	Birr (Ethiopian birr)	`Br`	2
`BOB`	Boliviano (Boliviano)	`Bs`	2
`BAM`	Bosna-Hersek değiştirilebilir markı (Bosnia and Herzegovina convertible mark)	`KM or КМ`	2
`BWP`	Botsvana pulası (Botswana pula)	`P`	2
`BRL`	Brezilya reali (Brazilian real)	`R$`	2
`BND`	Brunei doları (Brunei dollar)	`$`	2
`BIF`	Burundi frangı (Burundian franc)	`Fr`	0
`XPF`	CFP frangı (CFP franc)	`₣`	0
`KYD`	Cayman Adaları doları (Cayman Islands dollar)	`$`	2
`GHS`	Cedi (Ghanaian cedi)	`₵`	2
`DZD`	Cezayir dinarı (Algerian dinar)	`دج`	2
`DJF`	Cibuti frangı (Djiboutian franc)	`Fr`	0
`GMD`	Dalasi (Gambian dalasi)	`D`	2
`DKK`	Danimarka kronu (Danish krone)	`kr`	2
`DOP`	Dominik pesosu (Dominican peso)	`$`	2
`XCD`	Doğu Karayip doları (East Caribbean dollar)	`$`	2
`IDR`	Endonezya rupiahı (Indonesian rupiah)	`Rp`	2
`ERN`	Eritre nakfası (Eritrean nakfa)	`Nfk`	2
`AMD`	Ermeni dramı (Armenian dram)	`֏`	2
`EUR`	Euro (Euro)	`€`	2
`FKP`	Falkland Adaları poundu (Falkland Islands pound)	`£`	2
`MAD`	Fas dirhemi (Moroccan dirham)	`د م.`	2
`FJD`	Fiji doları (Fijian dollar)	`$`	2
`PHP`	Filipinler pesosu (Philippine peso)	`₱`	2
`GNF`	Gine frangı (Guinean franc)	`Fr`	0
`HTG`	Gourde (Haitian gourde)	`G`	2
`UAH`	Grivna (Ukrainian hryvnia)	`₴`	2
`GTQ`	Guatemala quetzalı (Guatemalan quetzal)	`Q`	2
`GYD`	Guyana doları (Guyanese dollar)	`$`	2
`XAG`	Gümüş (Silver)		0
`ZAR`	Güney Afrika randı (South African rand)	`Rs`	2
`KRW`	Güney Kore wonu (South Korean won)	`₩`	0
`GEL`	Gürcistan larisi (Georgian lari)	`₾`	2
`INR`	Hindistan rupisi (Indian rupee)	`₹`	2
`ANG`	Hollanda Antilleri guldeni (Netherlands Antillean guilder)	`ƒ`	2
`HNL`	Honduras lempirası (Honduran lempira)	`L`	2
`HKD`	Hong Kong doları (Hong Kong dollar)	`$`	2
`HRK`	Hırvat kunası (Croatian kuna)	`kn`	2
`IQD`	Irak dinarı (Iraqi dinar)	`عد`	3
`JMD`	Jamaika doları (Jamaican dollar)	`$`	2
`JPY`	Japon yeni (Japanese yen)	`¥`	0
`CAD`	Kanada doları (Canadian dollar)	`$`	2
`QAR`	Katar riyali (Qatari riyal)	`رق`	2
`KES`	Kenya şilini (Kenyan shilling)	`Sh`	2
`COP`	Kolombiya pesosu (Colombian peso)	`$`	2
`KMF`	Komor frangı (Comoro franc)	`Fr`	0
`CDF`	Kongo frangı (Congolese franc)	`Fr`	2
`NIO`	Kordoba (Nicaraguan córdoba)	`C$`	2
`CRC`	Kosta Rika colónu (Costa Rican colon)	`₡`	2
`KWD`	Kuveyt dinarı (Kuwaiti dinar)	`دك`	3
`KPW`	Kuzey Kore wonu (North Korean won)	`₩`	2
`AOA`	Kwanza (Angolan kwanza)	`Kz`	2
`MMK`	Kyat (Myanmar kyat)	`Ks`	2
`CUP`	Küba pesosu (Cuban peso)	`$`	2
`KGS`	Kırgızistan somu (Kyrgyzstani som)	`с`	2
`LAK`	Laos kipi (Lao kip)	`₭`	2
`BGN`	Lev (Bulgarian lev)	`лв`	2
`LRD`	Liberya doları (Liberian dollar)	`$`	2
`LYD`	Libya dinarı (Libyan dinar)	`لد`	3
`SZL`	Lilangeni (Swazi lilangeni)	`L`	2
`LSL`	Loti (Lesotho loti)	`L`	2
`LBP`	Lübnan lirası (Lebanese pound)	`لل`	2
`HUF`	Macar forinti (Hungarian forint)	`Ft`	2
`MKD`	Makedon denarı (Macedonian denar)	`ден`	2
`MWK`	Malavi kwachası (Malawian kwacha)	`MK`	2
`MUR`	Mauritius rupisi (Mauritian rupee)	`₨`	2
`MXN`	Meksika pesosu (Mexican peso)	`$`	2
`MZN`	Metical (Mozambican metical)	`MT`	2
`MDL`	Moldova leyi (Moldovan leu)	`L`	2
`EGP`	Mısır lirası (Egyptian pound)	`£ or جم`	2
`NAD`	Namibya doları (Namibian dollar)	`$`	2
`NPR`	Nepal rupisi (Nepalese rupee)	`₨`	2
`BTN`	Ngultrum (Bhutanese ngultrum)	`Nu`	2
`NGN`	Nijerya nairası (Nigerian naira)	`₦`	2
`NOK`	Norveç kronu (Norwegian krone)	`kr`	2
`PEN`	Nuevo Sol (Peruvian sol)	`S/`	2
`XAF`	Orta Afrika CFA frangı (Central African CFA franc)	`Fr`	0
`TOP`	Pa'anga (Tongan pa?anga)	`T$`	2
`PKR`	Pakistan rupisi (Pakistani rupee)	`₨`	2
`XPD`	Paladyum (Palladium)		0
`PAB`	Panama balboası (Panamanian balboa)	`B/`	2
`PGK`	Papua Yeni Gine kinası (Papua New Guinean kina)	`K`	2
`PYG`	Paraguay guaranísi (Paraguayan guaraní)	`₲`	0
`MOP`	Pataka (Macanese pataca)	`P`	2
`XPT`	Platin (Platinum)		0
`CNY`	Renminbi (Renminbi)	`¥ or 元`	2
`KHR`	Riel (Cambodian riel)	`៛`	2
`MYR`	Ringgit (Malaysian ringgit)	`RM`	2
`RWF`	Ruanda frangı (Rwandan franc)	`Fr`	0
`MVR`	Rufiyaa (Maldivian rufiyaa)	`ރ`	2
`RON`	Rumen leyi (Romanian leu)	`lei`	2
`RUB`	Rus rublesi (Russian ruble)	`₽`	2
`SHP`	Saint Helena sterlini (Saint Helena pound)	`£`	2
`SCR`	Seyşeller rupisi (Seychelles rupee)	`₨`	2
`SLL`	Sierra Leone leonesi (Sierra Leonean leone)	`Le`	2
`SGD`	Singapur doları (Singapore dollar)	`$`	2
`SBD`	Solomon Adaları doları (Solomon Islands dollar)	`$`	2
`SOS`	Somali şilini (Somali shilling)	`Sh`	2
`TJS`	Somoni (Tajikistani somoni)	`ЅМ`	2
`LKR`	Sri Lanka rupisi (Sri Lankan rupee)	`Rs රු or ரூ`	2
`SDG`	Sudan sterlini (Sudanese pound)	`جس.`	2
`SRD`	Surinam doları (Surinamese dollar)	`$`	2
`SYP`	Suriye lirası (Syrian pound)	`£ or لس`	2
`SAR`	Suudi Arabistan riyali (Saudi riyal)	`رس`	2
`STN`	São Tomé ve Príncipe dobrası (São Tomé and Príncipe dobra)		2
`RSD`	Sırp dinarı (Serbian dinar)	`дин or din.`	2
`BDT`	Taka (Bangladeshi taka)	`৳`	2
`TZS`	Tanzanya şilini (Tanzanian shilling)	`Sh`	2
`KZT`	Tenge (Kazakhstani tenge)	`₸`	2
`TTD`	Trinidad ve Tobago doları (Trinidad and Tobago dollar)	`$`	2
`TND`	Tunus dinarı (Tunisian dinar)	`دت`	3
`MNT`	Tögrög (Mongolian tögrög)	`₮`	2
`TRY`	Türk lirası (Turkish lira)	`₺`	2
`TMT`	Türkmenistan manatı (Turkmenistan manat)	`m`	2
`UGX`	Uganda şilini (Ugandan shilling)	`Sh`	0
`MRU`	Ugiya (Mauritanian ouguiya)		2
`OMR`	Umman riyali (Omani rial)	`رع.`	3
`UYU`	Uruguay pesosu (Uruguayan peso)	`$`	2
`VUV`	Vatu (Vanuatu vatu)	`Vt`	0
`VES`	Venezuela bolivarı (Venezuelan bolívar)	`BsS. or Bs.`	2
`YER`	Yemen riyali (Yemeni rial)	`﷼`	2
`TWD`	Yeni Tayvan doları (New Taiwan dollar)	`$`	2
`NZD`	Yeni Zelanda doları (New Zealand dollar)	`$`	2
`ILS`	Yeni İsrail şekeli (Israeli new shekel)	`₪`	2
`CVE`	Yeşil Burun Adaları eskudosu (Cape Verde escudo)	`Esc or $`	2
`ZMW`	Zambiya kwachası (Zambian kwacha)	`ZK`	2
`ZWL`	Zimbabve doları (Zimbabwean dollar)		2
`PLN`	Złoty (Polish z?oty)	`zł`	2
`JOD`	Ürdün dinarı (Jordanian dinar)	`دا`	3
`UZS`	Özbekistan somu (Uzbekistan som)	`so'm or сўм`	2
`XDR`	Özel çekme hakları (Special drawing rights)		0
`CZK`	Çek korunası (Czech koruna)	`Kč`	2
`CUC`	Çevrilebilir Küba pesosu (Cuban convertible peso)	`$`	2
`VND`	Đồng (Vietnamese đồng)	`₫`	0
`GBP`	İngiliz sterlini (Pound sterling)	`£`	2
`IRR`	İran riyali (Iranian rial)	`﷼`	2
`SEK`	İsveç kronu (Swedish krona)	`kr`	2
`CHF`	İsviçre frangı (Swiss franc)	`Fr`	2
`ISK`	İzlanda kronası (Icelandic króna)	`kr`	0
`CLP`	Şili pesosu (Chilean peso)	`$`	0

Döviz - World

Döviz

Dil