Harita - İnguşetya (Respublika Ingushetiya)

İnguşetya (Rusça: Ингушетия, İnguşetiya; İnguşça: ГӀалгӏайче, Ğalğayçe), İnguşya ya da resmî adıyla İnguşetya Cumhuriyeti (Rusça: Республика Ингушетия, Respublika İnguşetiya; İnguşça: ГIалгIай Мохк, Ğalğay Mohk) Kuzey Kafkasya’da, Rusya Federasyonu’na bağlı federe cumhuriyet. Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’ne dâhil olan İnguşetya’nın güney sınırı; Rusya Federasyonu’nun Gürcistan sınırının parçasıdır. Doğusunda Rusya’nın özerk cumhuriyetlerinden Çeçenya; batısında ise yine aynı statüdeki cumhuriyetlerden Kuzey Osetya-Alanya bulunur.

Başkenti Magas'tır. 3123 km²’lik alanıyla -federal şehirler hariç- yüzölçümü anlamında federal birimlerin en küçüğüdür. 4 Haziran 1992’de Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin ikiye bölünmesiyle kurulmuştur. Ülke, Vaynah halklarından İnguşların yurdudur. 2020 yılı Rosstat verilerine göre, nüfusu 507.061’dir.

İnguşetya Rusya'nın en yoksul ve en istikrarsız bölgelerinden biri olarak kalmaya devam ediyor. Şiddet son yıllarda azalmış olsa da, komşu Çeçenya’daki isyan zaman zaman İnguşetya’ya da sıçradı. 2008 yılı İnsan Hakları İzleme Örgütü raporuna göre; yolsuzluk, bir dizi ciddi suç (sivillerin güvenlik güçleri tarafından kaçırılması ve öldürülmesi dâhil), hükûmet karşıtı protestolar, askerlere yönelik saldırılar, Rusların askeri aşırılıkları ve insan hakları konusundaki ihlâller nedeniyle ülke istikrarsızlaştırıldı. Rus medyasına göre, Rusya’da Çeçenistan'dan sonra alkol tüketimi en düşük bölgedir.

İnguşetya ismi, 23 Şubat 1944’te hayata geçirilen Çeçen-İnguş Sürgünü’nün ardından Kuzey Osetya’ya devredilen ve adı Tarskoye olarak değiştirilen antik yerleşim yeri Angusht’tan gelmektedir.

Kafkasya’nın yerli halklarından olan İnguşlar, çoğunlukla İnguşetya’da yaşar. Kendilerini Ğalğay [İnguşça: Ğala (kale) ve ğay (sakinleri)] olarak adlandırırlar. Çeçen komşularının dilleriyle karşılıklı anlaşılabilirliği çok yüksek olan İnguşça konuşurlar. İnguşlar, geleneksel klan sistemine ve yazılı olmayan hukuk kurallarına (örf ve adet) dayalı sınıfsız bir toplumdur (günümüzde İnguşetya’da yaklaşık 350 klan yaşamakta). Her bir klan ve her bir klan mensubu eşit olarak görülür. Kafkasya’daki komşu ulusların aksine ,Çeçenlerin İnguşların hiçbir zaman sosyal ast ya da üstleri olmadı. İnguşlar / İnguşetya için şu isimler de kullanılır: Gelia (Amerikan haritacı Colton, Grek coğrafyacı Strabo), Tschetschna (Alman coğrafyacılar Grassl ve Meyer), Ğalğay / Ğelğayi (kendi dillerinde), Nah (kendi dillerinde, “halk/insanlar” anlamına gelir), Vaynah (kendi dillerinde, “bizim halkımız” anlamına gelir), Kist (Gürcüce), Gergar (kendi dillerinde), Dzurdzuk (Gürcüce), Ghlighvi (Gürcüce), Angushtini (Rusça), Mack-aloni (Osetçe), Orstkhoi (kendi dillerinde), Nart-Orstkhoi (kendi dillerinde), Galash (kendi dillerinde), Tsori (kendi dillerinde), Dzheirakhoi (kendi dillerinde), Khamhoi (kendi dillerinde), Metshal (kendi dillerinde), Fyappi (kendi dillerinde) ve Nyasareth (kendi dillerinde). Kendi dillerinde yaptıkları farklı adlandırmalar; bugün İnguş nüfusunu oluşturan farklı kabileleri gösterir. İnguşların tarihi, Çeçenlerin tarihi ile sıkı sıkıya bağlıdır. Moğol istilaları ile etkisini kaybetmiş olsa da; Doğu Romalı ve Gürcü misyonerler İnguşları Hristiyanlaştırmıştı. İnguşetya'da başta Tkhabya-Yerd ve Albe-Yerd olmak üzere çeşitli kiliselerin kalıntıları bulunabilir. İnguşlar, 18. ve 19. yüzyıllar boyunca yavaş yavaş İslam’a geçti. Kartli prenslerinden coğrafyacı-tarihçi Vakhushti 1745 yılında, Angusht köyü sakinlerinin Sünni Müslümanlar olduğunu yazmıştır.