Mapa - Rawenna (Provincia di Ravenna)

Rawenna (wł. Ravenna) – miasto i gmina w północnych Włoszech w regionie Emilia-Romania, stolica prowincji Rawenna. Według danych na rok 2007 gminę zamieszkiwało 151 055 osób, 228 os./km².

Miasto leży na równinie u zbiegu rzek Ronco i Montone, w odległości 10 km od Morza Adriatyckiego, z którym połączone jest żeglownym kanałem.

Rawenna to znaczący ośrodek przetwórstwa ropy naftowej (rafineria) i gazu ziemnego. W pobliżu zachodzi eksploatacja podmorskich złóż gazu ziemnego, produkcja nawozów sztucznych i kauczuku syntetycznego. Ważną rolę odgrywa również przemysł metalowy, włókienniczy i spożywczy (gł. tłocznie oleju z oliwek). W obszarze miasta znajduje się port handlowy, węzeł kolejowy i drogowy, ośrodek turystyczny (kąpielisko Marina di Ravenna) z licznymi zabytkami, muzeami i galerią malarstwa.

Od około XIV w. p.n.e. okolice dzisiejszej Rawenny zamieszkane były przez Umbrów. Ich należy prawdopodobnie uważać za założycieli miasta. W VI w. p.n.e. tereny te dostały się pod władzę Etrusków, a później nadpadańskich Galów – Senonów. Około 191 p.n.e. Rawenna przyłączona została do republiki rzymskiej podczas podboju części Galii Przedalpejskiej po II wojnie punickiej.

Dogodne położenie na północno-wschodnim wybrzeżu Italii (miasto znajdowało się wówczas na przybrzeżnych lagunach, które w czasach późniejszych uległy zamuleniu) spowodowało, że Rawenna rozwijała się jako ważny rzymski port. W 132 p.n.e. miasto otrzymało połączenie z systemem rzymskich dróg, gdyż przebiegła przez nie wybudowana wówczas via Popillia-Annia, łącząca Rimini z Akwileą. Po wybudowaniu w czasach Oktawiana Augusta Portus Classis, pełniącego rolę głównej bazy floty rzymskiej na Adriatyku, Rawenna stała się najważniejszym portem w tym rejonie. W początkach II w. cesarz Trajan doprowadził do miasta 70 km akwedukt.

Wielka kariera Rawenny rozpoczęła się w początkach V w. W 402 r. cesarz Flawiusz Honoriusz przeniósł się do niej ze swoim dworem z zagrożonego przez Wizygotów Mediolanu. Aż do zdetronizowania ostatniego cesarza zachodniorzymskiego przez Odoakra w 476 r., Rawenna była miastem rezydencjalnym cesarzy zachodniorzymskich. W 426 r. cesarz Walentynian III wydał tzw. konstytucję raweńską, znaczącą dla ujednolicenia i późniejszej kodyfikacji prawa rzymskiego.

W 438 r. Rawenna została podniesiona do rangi stolicy arcybiskupiej. Jej arcybiskupi przez całe średniowiecze odgrywali ważną rolę, zachowując niemal książęce znaczenie.

Od 476 do 493 r. była stolicą pierwszego na półwyspie apenińskim „barbarzyńskiego” państwa Odoakra. W czasie trzyletniego oblężenia (od 490) przez Ostrogotów uległa znacznym zniszczeniom. Zwycięski Teodoryk uczynił ją stolicą swego królestwa, obejmującego całą Italię. W 540 r. miasto zdobył bizantyjski wódz Belizariusz, biorąc jednocześnie do niewoli króla Witigesa. Rozległe jeszcze posiadłości bizantyjskie w Italii zostały zorganizowane, wraz z Sycylią, w Egzarchat Rawenny (565). Przez następne 200 lat Rawenna była stolicą zmniejszającego się ciągle władztwa bizantyjskiego we Włoszech.

Około 751 r. Rawenna została zdobyta przez Longobardów, a w 754 r. odebrana im przez interweniującego po stronie papieża Stefana III króla Franków Pepina III. Pepin w 765 r. przyłączył miasto do Państwa Kościelnego, w którym z przerwami pozostawało do 1859 r.

Rawenna była ważnym ośrodkiem, w którym przetrwały tradycje rzymskie, przyczyniając się do tzw. odrodzenia karolińskiego na przełomie VIII i IX w. Powstające w monarchii Karola Wielkiego budowle wzorowane były na raweńskich, np. słynna kaplica pałacowa w Akwizgranie wzorowana na bazylice San Vitale.