Mapa - Czechy (Czech Republic)

Flaga Czech

Czechy, Republika Czeska – państwo śródlądowe w Europie Środkowej. Od północy graniczy z Polską, od zachodu i północnego zachodu z Niemcami, od południa z Austrią, a od wschodu ze Słowacją. Stolicą i największym miastem Czech jest Praga. Kraj składa się z trzech historycznych krain – Czech właściwych, Moraw i czeskiej części Śląska. Na powierzchni 78 866 km² żyje ponad 10,6 mln osób, z czego 94% to Czesi. Państwo czeskie dzieli się na czternaście krajów. Czechy są republiką parlamentarną, demokratycznym państwem prawa o liberalnym systemie rządów, opartym na swobodnej rywalizacji partii i ruchów politycznych. Głową państwa jest prezydent. Naczelnym organem władzy ustawodawczej jest parlament z Izbą Poselską i Senatem, władzy wykonawczej rząd z czternastoma ministerstwami, a władzy sądowniczej Sąd Konstytucyjny i Sąd Najwyższy. Czechy są członkiem wielu organizacji międzynarodowych, m.in. ONZ, Unii Europejskiej, NATO, strefy Schengen, Rady Europy, OECD i Grupy Wyszehradzkiej.

Według Banku Światowego Czechy należą do 31 najbogatszych krajów świata pod względem dochodów per capita. Procent mieszkańców Czech żyjących poniżej progu ubóstwa jest znikomy . Czechy wykazują stosunkowo niewielki stopień nierówności w dochodach pomiędzy najbogatszymi i najbiedniejszymi obywatelami oraz stosunkowo zrównoważoną redystrybucję majątku. Bezrobocie jest od dłuższego czasu na niskim poziomie, znacznie poniżej średniej krajów rozwiniętych. Na podstawie danych Institute for Economics and Peace zawartych w Global Peace Index Czechy są 6. najbezpieczniejszym krajem świata pod względem zagrożenia wojną i występowania przestępczości fizycznej. W indeksie śladu ekologicznego Czechy są w porównaniu do pozostałych krajów rozwiniętych znacznie mniejszym dłużnikiem ekologicznym.

Według Indeksu Transparency International z 2015 r. Czechy zajmują 10. miejsce wśród najbardziej skorumpowanych krajów w UE.

Nazwa Czechy pojawia się po raz pierwszy w źródłach pisanych w IX wieku. W 1777 roku pojawia się młodsza nazwa Česko, będąca wynikiem procesów słowotwórczych zachodzących wówczas w języku czeskim. Po 1993 roku przyjęło się używać nazwę Čechy jako określenie Czech właściwych, podczas gdy Česko miało oznaczać cały kraj, łącznie z Morawami i tzw. Śląskiem Czeskim. Podział ten jest czysto umowny i nie jest ściśle przestrzegany. Szczególne kontrowersje nazwa kraju wywołuje na Morawach, ze względu na poczucie odrębności etnicznej części Morawian, i wcześniejsze próby ustanowienia nazwy kraju jako Republiki Czeskomorawskiej.

Współcześni językoznawcy łączą nazwę Czechy z rdzeniem čel-, w którym miało dojść do ekspresyjnej zamiany l w chь. Rdzeń ten występuje również w wielu innych słowach, np. čeleď (czeladź) i člověk (człowiek). Liczne przykłady w językach słowiańskich pozwalają przypuszczać, że nazwa utworzona z rdzenia čel- i hipokorystycznego morfemu -chь miała pierwotnie oznaczać „członka rodu, ziomka” lub nawet „człowieka”. Nazwą tą posługiwało się jedno lub więcej plemion słowiańskich zamieszkujących w okresie średniowiecza Kotlinę Czeską.

Łacińska nazwa Czech – Bohemia (Boiohaemum), pochodzi od nazwy celtyckiego plemienia Bojów, którzy zamieszkiwali Kotlinę Czeską w okresie starożytnym. Od nazwy łacińskiej pochodzi także niemiecka nazwa kraju Böhmen i francuska Bohême. Stąd też bohema, w znaczeniu cyganeria artystyczna.