Swazi (taal)

Het Swazi (Swazi: siSwati, Zoeloe: isiSwazi) is een Bantoetaal, die gesproken wordt in Swaziland en Zuid-Afrika. Er zijn ongeveer 2 miljoen sprekers en het wordt geleerd in scholen. Het is een van de twee officiële talen van Swaziland (samen met het Engels) en een van de elf officiële talen van Zuid-Afrika. De taal staat dicht bij het Phuthi, dat in en rond Lesotho wordt gesproken, en het Zoeloe, dat wordt gesproken in KwaZoeloe-Natal. Veel Swazi's spreken ook Zoeloe, beide behoren tot de Ngunitalen.

Dialecten van de taal zijn Baca en Hlubi.

Aanvankelijk gebruikten de Swazi´s als schrijftaal het Zoeloe, dat zo nauw met het Swazi verwant is dat de sprekers van beide talen elkaar kunnen verstaan. Pas vanaf de jaren zestig kwam er een Swazi schrijftaal tot stand, op basis van het dialect dat in Noord-Swaziland (in het bijzonder in de traditionele hoofdsteden Lobamba en Lozita) wordt gesproken. Een centrale rol speelde daarbij schrijver en historicus J.S.M. Matsebula, die zich ook inzette voor het Swazi als onderwijstaal.

Land (geografie)

Swaziland

Swaziland of Eswatini, officieel het Koninkrijk Eswatini (Engels: Kingdom of Eswatini, Swazi: Umbuso weSwatini), tot 2018 het Koninkrijk Swaziland (Brits koloniale verbastering van Eswatini), is een koninkrijk in het zuiden van Afrika. Het wordt ingesloten door Zuid-Afrika en Mozambique. Het land heeft twee hoofdsteden: Mbabane is de bestuurlijke hoofdstad en Lobamba de koninklijke hoofdstad (residentie van de koningin-moeder, de Ntombi) en de wettelijke hoofdstad (zetel van het parlement, dat uit de senaat en het huis van afgevaardigden bestaat).

Uit archeologische vondsten blijkt dat het gebied 100.000 jaar geleden al werd bewoond, maar de huidige Swazibevolking kwam pas eind 18e eeuw in het gebied wonen. In de 19e eeuw trokken ook Europeanen het gebied binnen. In 1866 werd de grens met Transvaal vastgelegd, maar twee jaar later werd Swaziland door de Britten geannexeerd. Bij de Conventie van Pretoria (1881) werd de onafhankelijkheid van Swaziland erkend. Maar vier jaar later probeerden de Britten het gebied toch weer onder controle te krijgen en in 1889 stootten ze koning Dlamini IV van de troon. Daarop zochten de Swazi's bescherming bij de Zuid-Afrikaansche Republiek en werd Swaziland in 1894 een protectoraat van de Zuid-Afrikaansche Republiek. Na de Tweede Boerenoorlog, waarbij de Britten de Zuid-Afrikaansche Republiek veroverden, werd Swaziland in 1902 een Brits protectoraat en pas op 6 september 1968 werd Swaziland echt onafhankelijk. Op 19 april 2018 veranderde de koning als onderdeel van de culturele dekolonisatie de naam Swaziland in Eswatini.
Kaart (cartografie) - Swaziland
Zuid-Afrika

Zuid-Afrika, officieel de Republiek Zuid-Afrika, is een land dat aan de zuidpunt van Afrika ligt. Het land grenst in het noorden aan Namibië, Botswana en Zimbabwe, in het oosten aan Mozambique en Swaziland (Eswatini). De onafhankelijke staat Lesotho wordt in zijn geheel door Zuid-Afrika omsloten.

Fossiele vondsten wijzen erop dat Zuid-Afrika al zeer vroeg bewoond werd. De San zijn al minstens 25.000 jaar in het gebied aanwezig, zo'n 2.500 jaar geleden gevolgd door de Bantoe. Nadat Portugese en Britse kolonisatoren het gebied aanvankelijk links lieten liggen, vestigden Nederlandse kolonisten in 1652 op de Kaap een verversingspost voor de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC). Na anderhalve eeuw werd de Nederlandse Kaapkolonie overgenomen door het Verenigd Koninkrijk. Hierop migreerde een groot aantal Nederlandstalige kolonisten, bekend als Boeren, met de Grote Trek naar het binnenland en stichtten verschillende Boerenstaten, waarvan uiteindelijk de Zuid-Afrikaansche Republiek en de Oranje Vrijstaat het belangrijkst waren. Deze republieken werden in 1902 door de Britten veroverd in de Tweede Boerenoorlog en samen met de Kaapkolonie en Natal in 1910 tot Zuid-Afrika verenigd. In de 20e eeuw werd Zuid-Afrika overschaduwd door de apartheid, een systeem van rassensegregatie waarmee de niet-blanke bevolking stelselmatig achtergesteld werd. In 1990 werd de apartheid afgeschaft en in 1994 werd Nelson Mandela tot de eerste zwarte president van Zuid-Afrika verkozen.
Kaart (cartografie) - Zuid-Afrika