Oeigoers
Het Oeigoers is een Turkse taal, die door ongeveer 10 miljoen mensen in de Oeigoerse autonome regio Xinjiang in Volksrepubliek China wordt gesproken. Het is de taal van de Oeigoeren.
Van oorsprong werd het Oeigoers geschreven met het orchon-alfabet, dat was afgeleid van of geïnspireerd op het Sogdische alfabet (dat weer was afgeleid van het Aramees alfabet). Vanaf de tiende eeuw werd het Oeigoers geschreven met een Perzische aangepaste variant van het Arabisch alfabet (Kona Yezik). Van de jaren 1920 tot de jaren 1940 werd in Xinjiang (tijdens de Eerste en de Tweede Oost-Turkestaanse Republiek) geëxperimenteerd met Latijnse en cyrillische alfabetten. De Chinese overheid introduceerde in 1969 voor meerdere Turkse talen het Yengi Yezik-Latijns alfabet dat dicht in de buurt kwam van het Uniform Turks alfabet van de Sovjet-Unie, maar was gebaseerd op de Hànyǔ Pīnyīn-transcriptie (bijvoorbeeld 'x' voor 'ش' [ʃ] en 'q' voor 'چ' [ʧ]). In 1987 werd het oorspronkelijke Kona Yezik-Perzisch-Arabisch alfabet echter opnieuw ingevoerd, ditmaal met extra diakrieten om alle klinkers van het Oeigoers te onderscheiden. In vroeger door Rusland overheerste gebieden wordt het cyrillisch alfabet gebruikt. Een ander Latijns alfabet wordt gebruikt in Turkije en op het internet.
In de onderstaande tabel zijn de volgende schrijfwijzen met elkaar vergeleken:
* het huidige (Perzisch-Arabisch) Kona Yezik-alfabet;
* het Latijnse Yengi Yezik-alfabet dat van 1969-1987 werd gebruikt;
* de overeenkomende Turkse letters;
* cyrillisch alfabet
* de taalsymbolen van het Internationaal Fonetisch Alfabet (IPA).
De vergelijking staat op volgorde van het huidige alfabet. De letters zijn alleen zichtbaar als het Unicode-font is geïnstalleerd op de computer.
Van oorsprong werd het Oeigoers geschreven met het orchon-alfabet, dat was afgeleid van of geïnspireerd op het Sogdische alfabet (dat weer was afgeleid van het Aramees alfabet). Vanaf de tiende eeuw werd het Oeigoers geschreven met een Perzische aangepaste variant van het Arabisch alfabet (Kona Yezik). Van de jaren 1920 tot de jaren 1940 werd in Xinjiang (tijdens de Eerste en de Tweede Oost-Turkestaanse Republiek) geëxperimenteerd met Latijnse en cyrillische alfabetten. De Chinese overheid introduceerde in 1969 voor meerdere Turkse talen het Yengi Yezik-Latijns alfabet dat dicht in de buurt kwam van het Uniform Turks alfabet van de Sovjet-Unie, maar was gebaseerd op de Hànyǔ Pīnyīn-transcriptie (bijvoorbeeld 'x' voor 'ش' [ʃ] en 'q' voor 'چ' [ʧ]). In 1987 werd het oorspronkelijke Kona Yezik-Perzisch-Arabisch alfabet echter opnieuw ingevoerd, ditmaal met extra diakrieten om alle klinkers van het Oeigoers te onderscheiden. In vroeger door Rusland overheerste gebieden wordt het cyrillisch alfabet gebruikt. Een ander Latijns alfabet wordt gebruikt in Turkije en op het internet.
In de onderstaande tabel zijn de volgende schrijfwijzen met elkaar vergeleken:
* het huidige (Perzisch-Arabisch) Kona Yezik-alfabet;
* het Latijnse Yengi Yezik-alfabet dat van 1969-1987 werd gebruikt;
* de overeenkomende Turkse letters;
* cyrillisch alfabet
* de taalsymbolen van het Internationaal Fonetisch Alfabet (IPA).
De vergelijking staat op volgorde van het huidige alfabet. De letters zijn alleen zichtbaar als het Unicode-font is geïnstalleerd op de computer.
Land (geografie)
-
Volksrepubliek China
China (uitspraak: [ˈʃina]; ), voluit Volksrepubliek China, is een land in Oost-Azië. De Volksrepubliek China heeft een sterk gecentraliseerd en autoritair bestuur met een communistische staatsinrichting en een eenpartijstelsel, maar een semi-vrije markt en sterk geïndustrialiseerde en snel groeiende economie. De hoofdstad is Peking (Beijing) en de grootste stad is Shanghai. Daarnaast liggen in China tientallen andere miljoenensteden. Bestuurlijk is de volksrepubliek verdeeld in 23 provincies, vijf autonome regio's, vier stadsprovincies en twee speciale bestuurlijke regio's.
Met een bevolking van is China qua inwoners het grootste land ter wereld (voor India). Met een oppervlakte van is het land vierde qua oppervlakte (na Rusland, Canada en de Verenigde Staten ).