Faeröers

Faeröers
Faeröers (føroyskt, IPA: [ˈføːɹɪst]) is een Noord-Germaanse taal die voor ruim 66.000 mensen als moedertaal fungeert. 45.000 daarvan wonen op de Faeröer en 21.000 elders, voornamelijk in Denemarken. Het is een van de twee officiële talen van de Faeröer. De andere is het Deens.

Het Faeröers is een van de vier talen die rechtstreeks afstammen uit de westelijke tak van het Oudnoords, het Oudwestnoords. De andere zijn het Noors, het IJslands en het uitgestorven Norn, dat wederzijds verstaanbaar moet zijn geweest met het Faeröers. IJslands, de meest verwante levende taal, is gesproken niet wederzijds verstaanbaar, maar geschreven wel, wegens de etymologiserende schrijfwijze van het Faeröers.

Het Faeröers behoort samen met het IJslands tot de westelijke of eiland-Scandinavische talen. Sprekers van het Faeröers en sprekers van de talen van het eigenlijke Scandinavië, Deens, Noors en Zweeds, kunnen elkaar niet zo goed verstaan. Het Faeröers wordt geschreven met het Latijnse alfabet, waaraan verschillende tekens zijn toegevoegd: Á/á, Í/í, Ó/ó, Ú/ú, Ý/ý, Ð/ð (edh), Ø/ø en Æ/æ. De letters c, q, w, x en z worden niet gebruikt.

De speciale letter edh (ð) wordt op verschillende manieren uitgesproken. Meestal is hij stom.

De structuur van het Faeröers lijkt erg op die van het IJslands. Enige verschillen zijn:

* etymologiserende schrijfwijze: de spelling van het Faeröers wijkt, in tegenstelling tot die van het IJslands, zeer sterk af van de uitspraak. De spelling werd in 1846 door V.U. Hammarshaimb vastgelegd. Dankzij de etymologiserende spelling kunnen Faeröerders en IJslanders elkaars taal zonder moeite lezen.

* dialecten: het IJslands kent nauwelijks dialecten, terwijl het Faeröers juist een grote verscheidenheid aan dialecten heeft.

* fonologie: in het Faeröers ontbreken de dentale fricatieven (Engels th, IJslands þ) - deze zijn net als in het Deens, Noors en Zweeds verdwenen.

* purisme: het Faeröers heeft net als het IJslands een sterke puristische stroming gekend, maar in het Faeröers, met name in de spreektaal, zijn toch aanmerkelijk meer (Deense) leenwoorden doorgedrongen.

Land (geografie)
  • Denemarken
    Denemarken (Deens: Danmark), officieel het Koninkrijk Denemarken, is een land in Scandinavië, in het noorden van Europa. Denemarken vormt samen met Groenland en de Faeröer het Koninkrijk Denemarken (Deens: Kongeriget Danmark). Het is het meest zuidelijk gelegen land van de Noordse landen en ligt ten zuiden van Noorwegen en ten zuidwesten van Zweden, waarmee het door een brug verbonden is. Ten zuiden van de enige Europese landgrens die het land rijk is, ligt Duitsland. Het land grenst daarnaast aan de Oostzee en Noordzee. Ook grenst het land sinds juni 2022 aan Canada. Toen werd een onderling territoriaal geschil over Hanseiland – behorend tot Groenland – opgelost.

    De hoofdstad van Denemarken is Kopenhagen (Deens: København).
  • Faeröer
    De Faeröer (Faeröers: Føroyar; Deens: Færøerne) zijn een eilandengroep, gelegen in de noordelijke Atlantische Oceaan in de driehoek Schotland-Noorwegen-IJsland. De archipel is een autonoom onderdeel binnen het Koninkrijk Denemarken dat niet bij de Europese Unie hoort. De naam Faeröer betekent waarschijnlijk Schapeneilanden (Deens: får betekent schaap; øer eilanden). Er wonen mensen, van wie een kleine 40 procent in de hoofdstad Tórshavn. De plaatselijke Noord-Germaanse dialecten, verwant aan het IJslands, zijn gestandaardiseerd in het Faeröers.

    Voor de komst van de Vikingen waren er al perioden geweest dat de eilanden bewoond waren. Ook zijn de eilanden mogelijk in de 6e eeuw bezocht door de Ierse monnik Brandaan van Clonfert. Dicuil, een andere Ierse monnik, zou de eilanden in de 9e eeuw bezocht hebben. Vanaf 800 vestigden de Vikingen zich op de eilanden. Waarschijnlijk kwamen zij niet rechtstreeks uit Scandinavië maar uit Vikinggemeenschappen in Ierland en de noordelijke eilanden van Schotland. Later die eeuw kwamen er ook immigranten uit Noorwegen die het regime van hun koning Harald I wilden ontvluchten. In de 11e eeuw vond een strijd plaats tussen de clan van de noordelijke eilanden en Sigmundur Brestisson, de leider van de zuidelijke eilanden. Deze laatste vluchtte naar Noorwegen en werd door koning Olaf I teruggestuurd met een vloot om de eilanden terug te veroveren waarna deze onder gezag van de Noorse koning kwamen. Sigmundur heeft hierna de eilanden gekerstend. Deze vroege geschiedenis is beschreven in de Færeyinga saga, de oudste historische bron van de Faeröer.