Kaart (cartografie) - Winschoten

Winschoten (Gronings: Winschoten of Winschoot) is een stad en voormalige gemeente in de provincie Groningen in Nederland.

Als hoofdplaats van de gemeente Oldambt vervult Winschoten een centrumfunctie in deze gemeente, maar ook voor de rest van Oost-Groningen. Winschoten is na de stad Groningen de tweede koopstad van de provincie met een winkeloppervlakte van circa 77.000 m². Vanwege de nabijheid van de Duitse grens, heeft de stad ook een sterke aantrekkingskracht op consumenten in de grensregio Emsland en Ostfriesland. In had Winschoten inwoners, waarmee het de vijfde plaats van Groningen is.

Winschoten werd sinds de 16e eeuw beschouwd als vlek, dat is een grotere marktplaats zonder stadsrechten. De plaats kreeg de stadsrechten alsnog in 1825. In de 16e en 17e eeuw was Winschoten ook een vesting, de omwalling verdween in de 18e eeuw. De vesting Winschoten was deel van de reeks vestingen en schansen in het Groninger grensgebied met Duitsland.

Tot Winschoten worden de buurtschappen Oostereinde. Winschoterzijl en Zuiderveen gerekend. Winschoterzijl is inmiddels geheel verdwenen. De voormalige buurtschappen Bovenburen en Sint-Vitusholt zijn volledig met aangrenzende nieuwbouwwijken vergroeid. Daarentegen geldt Heiligerlee (circa 1.500 inwoners) nog als een zelfstandig dorp, hoewel het volledig met Winschoten vergroeid is.

Winschoten had in het verleden vele molens in haar stad (op enig moment zelfs meer dan zes, waarvan er nog drie steeds bestaan), wat Winschoten sinds de jaren vijftig de bijnaam van Molenstad heeft opgeleverd, maar wordt ook wel Sodom genoemd. Inwoners worden daarom ook wel Sodommers genoemd, maar ook wel gekscherend Tellerlikkers. De bijnaam Sodom is in de 19e eeuw ontstaan binnen de Joodse gemeenschap van Winschoten. Een rabbijn was op sabbat ontstemd door het geringe aantal mannelijke aanwezigen tijdens zijn dienst in de synagoge aan de Langestraat. Die dag stond het verhaal van Abraham en Sodom en Gomorra op het leesrooster. Sodom was de stad waar Abraham nog geen tien rechtvaardigen kon vinden om het te redden van de ondergang. De rabbijn vergeleek met een briljante woordgrap vanuit het Hebreeuws Winschoten met Sodom. (‘’WINSCHOTEN, dat betekent W’INSJGOTEM’’, oftewel ‘Winschoten betekent: ‘de mannen waren zondaren’’) Het verhaal is ongetwijfeld binnen de joodse gemeenschap, maar ook daarbuiten uitgebreid doorverteld. Door de vele Joden was een andere bijnaam ook Lutje Mokum (Klein Amsterdam). Verder is de stad ook wel bekend als de Rozenstad vanwege de vele Rozenkwekers rondom de stad en het Rosarium in het Stadspark ten noorden van de binnenstad. In de stadsmarketing wordt Winschoten gepromoot als de "Roos in de Regio".

Het belangrijkste beeldmerk van de stad is de toren van de Marktpleinkerk (d'Olle Witte) aan de Torenstraat met een hoogte van 41 meter.

Even ten noorden van Winschoten ligt het project Blauwestad. Dit grootschalige landschapsproject bestaat uit nieuwe natuurgebieden rond Oldambtmeer (800 ha) en de nieuwbouwwijk Blauwestad, die de status van een zelfstandig dorp heeft gekregen. In 2021 waren er bijna 500 woningen voltooid en woonden er in het gebied 800 mensen.