Kaart (cartografie) - Tsalka (gemeente) (Ts’alk’is Munitsip’alit’et’i)

Tsalka (Georgisch: წალკის მუნიციპალიტეტი, Tsalkis munitsipaliteti) is een gemeente in het zuiden van Georgië met ongeveer 19.600 inwoners (2022), gelegen in de regio (mchare) Kvemo Kartli. De gemeente, waarvan de gelijknamige stad het administratieve centrum is, heeft een oppervlakte van ruim 1.050 km² en ligt in het noordelijke deel van het Armeens Hoogland.

Het gebied van de gemeente behoorde na het uiteenvallen van het middeleeuwse Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw tot het Koninkrijk Kartli, dat in 1762 overging in het Koninkrijk Kartli-Kachetië. In de tussentijd kwam het gebied met de Vrede van Amasya in 1555 in Safavidisch Perzisch gecontroleerd gebied te liggen, aan de frontlinie met het Ottomaanse Rijk. In de 18e eeuw worstelde het Koninkrijk Kartli-Kachetië zich los van de Perzen en probeerde het ook delen van het door de Ottomanen gecontroleerde vorstendom Samtsche (Samtsche-Saatabago, of ook wel Mescheti) in bezit te krijgen. Dit liep met Russische steun uit op een fiasco bij Aspindza waardoor dat gebied onder Turks gezag bleef.

Het in 1784 gesloten Verdrag van Georgiejevsk tussen Kartli-Kachetië en het Russische Rijk leidde de inlijving van het koninkrijk door Rusland in, wat vanaf 1801 zijn beslag had. De Russisch-Turkse Oorlog in 1828-1929 leidde tot de vestiging van Pontische Grieken vanuit het Ottomaanse Rijk in Tsalka. Dat begon in 1830 in het dorp Besjtasjeni, waarna vele andere dorpen volgden.

Het gebied lag vervolgens vanaf 1801 tot 1880 administratief in het Oejezd Tiflis, dat tussen 1840-1846 in het Gouvernement Georgië-Imeretië lag. Met de splitsing van dat Gouvernement in 1846 werd Oejezd Tiflis onderdeel van het Gouvernement Tiflis. In 1880 werd het Oejezd Bortsjali van het Oejezd Tiflis afgesplitst. Het huidige Tsalka lag binnen dat Oejezd in de administratieve subdivisie oetsjastok (Russisch: yча́сток) Trialeti, in het noordwestelijke deel van Bortsjali, dat weer overeenkomt met de historische regio Trialeti. Het district werd voornamelijk bewoond door Armeniërs, Azerbeidzjanen (die destijds net als andere Turkssprekende etnische groepen als Tataren werden aangeduid) en Pontische Grieken.

Met de Sovjet verovering van de Democratische Republiek Georgië in 1921 en de administratieve hervorming in 1930 werd het onafhankelijke rajon Tsalka afgesplitst van Bortsjali en kreeg het de huidige omvang. Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het district in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Kvemo Kartli, en is in 2006 het district omgevormd naar gemeente.