Kaart (cartografie) - Straatsburg (Strasbourg)

Straatsburg (Frans: Strasbourg, Duits: Straßburg) is de hoofdstad van de Elzas. Sinds 2016 is de stad hoofdstad van de overkoepelende regio Grand Est in het noordoosten van Frankrijk. De stad ligt aan de Rijn, aan de overkant van de Rijn ligt Duitsland. Toch is voor de stad de rivier de Ill net zo belangrijk, omdat het centrum tussen twee armen van de Ill ligt. Als gevolg van oorlogen en annexaties in 1681, 1870, 1918, 1940 en 1945 is Straatsburg meerdere malen van Duitse in Franse handen overgegaan en omgekeerd. Onder deze oorlogen heeft de stad geleden.

Straatsburg is met name bekend omdat de zetel van de Raad van Europa en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens er zijn gevestigd. Samen met Brussel is het zetel van het Europees Parlement. Het is een universiteitsstad en een centrum van de motor-, voedsel-, textiel- en machinebouwnijverheid. Het oudste deel van de stad, la Petite France, bevindt zich op de plaats waar de Ill zich om het centrum in tweeën splitst. Het is het meest toeristische deel van de stad.

In Straatsburg werd van oorsprong hoofdzakelijk Duits-Elzassisch gesproken. Door de voortschrijdende verfransing, na 1918 en vooral na 1945, werd echter in toenemende mate Frans meer de voertaal dan Duits. Inmiddels is Duits geen openbaar communicatiemiddel meer.

De agglomeratie rond Straatsburg telde 1.145.000 inwoners in 2007. In 2015 telde het Franse gedeelte van de agglomeratie 780.515 inwoners.

Het gebied van Straatsburg werd in de tijd van zijn eerste bewoning meervoudig door rivierarmen van de Rijn, Ill en Breusch doorsneden. Evenals de Triboken, hadden reeds de eerder door hen ca. 50 v.Chr. verdrongen Kelten zich vanwege de rijke jacht en visvangst in deze delta gevestigd. Voor de Romeinen bood de ligging van dit vissersdorp, evenals de eenvoudige Rijnovergang ter plaatse uitstekende condities voor het aanleggen van een legerplaats.

Onder de Romeinse keizer Augustus werd in 12 v.Chr. Argentoratum, zilverberg, gesticht. Aanvankelijk was het een militair kamp van het Achtste Legioen nabij de Romeins-Germaanse grens, de limes, die in dit gebied door de Rijn werd aangelegd. Mettertijd ontstond ten westen van het kamp een burgernederzetting, een canabae. Door de uitbreiding van het Romeinse Rijk verschoof de grens naar het oosten en kon Argentoratum een belangrijke havenstad aan de Rijn worden. Deze uitbreiding was van tijdelijke aard; reeds in 357 werd ook de Rijngrens bedreigd. In dat jaar hield Julianus Apostata deze grens voorlopig nog in stand door zijn overwinning in de slag bij Argentoratum op de zeven stamhoofden der Alemannen. Maar na een halve eeuw werd de Elzas definitief door deze Germaanse volksstam in bezit genomen. De oorspronkelijk Keltische bewoners en de Romeinen werden daarbij verdreven of pasten zich aan. Bij de inval van de Hunnen onder Attila in het voorjaar van 451 werd de Romeinse stad verwoest.

Op de plaats van de oude Romeinse vesting herrees de Frankisch-Allemanische stad met de naam Straatsburg, in documenten verlatijnst tot Strateburgum, "vesting bij de straat". Sedert de 4e eeuw was de stad bisschopszetel.

In 496 werd de stad bij het Frankische Rijk ingelijfd. In 842 werd de Straatsburgse Eed tussen Lodewijk de Duitser en Karel de Kale afgelegd. Dit document, dat zowel in het Oudfrans als in het Oudhoogduits werd opgesteld, is daarmee de eerste oorkonde die in "volkstaal" werd opgesteld. De Franse versie is daarmee tevens de eerste schriftelijke uiting van de Franse taal én het eerste document dat van de verdeling van het Frankische Rijk in een Romaans- en Germaanstalig gebied getuigt. Door het Verdrag van Meerssen werd Straatsburg in 870 Oost-Frankisch en onderdeel van het hertogdom Zwaben, dat op zijn beurt onderdeel zou worden van het latere Heilige Roomse Rijk. In 982 slaagden de bisschoppen erin de stad uit het hertogdom los te weken en onder de heerschappij van het bisdom te brengen.

In 1015 werd door Wernher von Habsburg een basiliek in romaanse stijl gebouwd. Zij werd "Münster" genoemd, verwijzend naar haar functie als kloosterkerk (Monasterium). Later wordt zij bisschopszetel en dan ook als "Dom" aangeduid. Nu wordt alleen nog haar Franse naam "Cathedrale" gebruikt.