Kaart (cartografie) - Omsk

Omsk (Russisch: Омск) is een grote stad in Rusland, gelegen in West-Siberië.

Omsk werd gesticht in 1716 als vesting ter bescherming van de Russische grens tegen de op de steppen levende nomaden. Het oorspronkelijke houten fort werd eind 18e eeuw vervangen door vestingwerken van steen. In de 19e eeuw werd Omsk het bestuurlijke centrum van West-Siberië en een deel van het huidige Kazachstan. Er werden diverse kerken en moskeeën gebouwd en de stad kreeg een militaire academie. Het Russische Rijk breidde zich steeds verder uit en de grens verschoof naar het oosten, waardoor Omsk zijn strategisch belang verloor. De stad werd een ballingsoord voor politieke gevangenen; Fjodor Dostojevski leefde en werkte er in ballingschap van 1849 tot 1853.

De aanleg van de Trans-Siberische spoorlijn gaf de stad in de jaren 1890 een nieuwe impuls. Omsk werd een handelscentrum waar zich diverse bedrijven vestigden. Meerdere landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland, openden er een consulaat om hun commerciële belangen te behartigen. In 1910 was Omsk het toneel van de Siberische Expositie van Landbouw en Industrie, waarvoor een nieuw tentoonstellingscomplex werd gebouwd. Dit complex is niet bewaard gebleven, maar veel andere gebouwen uit deze periode geven Omsk nog altijd een mondain uiterlijk.

Tijdens de Russische Burgeroorlog die volgde op de Oktoberrevolutie van 1917 viel Omsk in handen van de anti-bolsjewistische Witten. In 1918 werd onder leiding van admiraal Aleksandr Koltsjak een voorlopige regering ingesteld en werd Omsk uitgeroepen tot hoofdstad van Rusland. De keizerlijke goudvoorraad werd in de stad ondergebracht. Uiteindelijk moesten Koltsjak en zijn regering zich terugtrekken naar het oostelijkere Irkoetsk: het Rode Leger veroverde Omsk in 1919.

De Sovjetregering wees het relatief jonge en kleine Novonikolajevsk, het huidige Novosibirsk, aan als het nieuwe centrum van West-Siberië. Een enorme verhuizing van bestuurlijke, culturele en wetenschappelijke organisaties volgde, waarna de groei van Omsk stagneerde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kon de stad zich opnieuw gaan ontwikkelen, doordat industriële bedrijven (vooral in de militaire sector) uit de frontlinie in het westen van Rusland naar het oosten werden verplaatst. Vanwege de aanwezigheid van deze strategische industrie was Omsk tot in de jaren 1990 gesloten voor buitenlanders. In de jaren 1950 werd een grote olieraffinaderij gebouwd samen met nieuwe woonwijken voor de fabrieksarbeiders, waardoor de stad zich sterk naar het noorden uitbreidde.

Na de val van de Sovjet-Unie brak er een strijd uit om de zeggenschap over de belangrijke bedrijven van Omsk. Het wegvallen van het Sovjetleger als grote afnemer van industriële producten leidde tot hoge werkloosheid in de stad. Omsk presteert wat betreft economische groei en welzijn nog altijd onder het Russische gemiddelde.

In maart 2005 werd in Omsk het consulaat-generaal van Kazachstan geopend, de eerste diplomatieke vertegenwoordiging in de stad sinds 1917.