Kaart (cartografie) - Groningen Airport Eelde

Groningen Airport Eelde (IATA: GRQ, ICAO: EHGG), ook bekend als vliegveld Eelde of luchthaven Eelde, is een luchthaven voor de burgerluchtvaart, gelegen nabij de plaats Eelde in de gemeente Tynaarlo in het noorden van de provincie Drenthe. De luchthaven ligt zo'n tien kilometer ten zuiden van de stad Groningen. Het is de op vier na grootste luchthaven van Nederland, na Schiphol, Eindhoven, Rotterdam en Maastricht. De luchthaven ligt vijf meter boven zeeniveau en heeft één startbaan: 05-23. De baan 01-19 is gesloten en dient als taxiweg.

In de jaren 20 van de twintigste eeuw ontstonden, net als op veel andere plekken in Nederland, de eerste plannen tot het aanleggen van een vliegveld nabij de stad Groningen. De stad liet een onderzoek uitvoeren naar geschikte locaties voor een vliegveld, waarbij in eerste instantie aan een locatie in Haren ten westen van het Noord-Willemskanaal en ten zuiden van de Meerweg werd gedacht. De bodem bleek echter ongeschikt te zijn en de plannen verdwenen voor enige tijd van tafel. Ook een door Veenkoloniale gemeenten en de gemeente Zuidlaren gesteund plan om de vlieghaven aan te leggen in de Vijftig Bunder bij Midlaren haalde het niet.

Directeur Schut van de gemeentewerken in Groningen opperde in 1928 een locatie in de gemeente Noorddijk. Door de stroperige onderhandelingen voor de aankoop van de grond werd het initiatief in 1930 ingehaald door een particulier initiatief van vliegenier en oud-wethouder Hayo Hindriks, die ten zuiden van Eelde een vliegveld wilde aanleggen. Op het Hakenkampsveld werd een twaalf hectare groot terrein ingericht als vliegterrein.

Het vliegveld werd officieel geopend op 23 mei 1931 door burgemeester Jan Gerard Legro. Tijdens zijn openingstoespraak voorspelde Legro dat het een vlieghaven voor heel het Noorden zou worden. De opening werd opgeluisterd met een vliegshow die werd bijgewoond door zo'n 40.000 mensen. De feestvreugde verkeerde echter in rouw toen initiatiefnemer Haijo Hindriks op 9 juni 1931 met zijn vliegtuigje van het type Pander EC60 op "zijn" vliegveld neerstortte. Hij stierf de volgende dag.

Op 15 augustus 1931 werd een lijndienst tussen Eelde en Luchthaven Schiphol geopend, maar die zou niet levensvatbaar blijken. In 1933 werd de naam gewijzigd in NV Luchthaven Eelde.

In 1934 vestigde zich in het voorjaar de Nationale Luchtvaartschool. Op 18 maart van dit jaar vond de eerste lesvlucht plaats. Op 22 augustus 1939 werd de luchthaven door militairen gevorderd. De Tweede Wereldoorlog en de bezetting brachten de optimistische toekomstverwachtingen van vliegveld Eelde een harde klap toe. De luchthaven speelde in de oorlogstijd geen grote rol. In 1948 werd de luchthaven aangewezen als uitwijkhaven voor Schiphol. Daarop werd een nieuw grondplan ontworpen voor egalisatie en drainage van startbanen (met een hoofdlandingsbaan van 1800 meter en een tweede baan van 1500 meter), rijbanen en een opstelplatform. In het begin van de jaren 50 van de twintigste eeuw kwamen de nieuwe banen gereed en werd vliegveld Eelde een officieel luchthaventerrein.

Sinds 2001 heeft de Nederlandse staat zijn aandelen overgedaan aan de provincie Drenthe (30%), de provincie Groningen (30%), de gemeente Assen (10%), de gemeente Tynaarlo (4%) en de gemeente Groningen (26%). In 2020 neemt de stichting Oranjewoud de aandelen van de gemeente Groningen over. De gemeente Assen heeft besloten om de aandelen aan de luchthaven te schenken. Bij deze overdracht heeft de staat 18,5 miljoen euro verstrekt voor een eventuele baanverlenging. De nieuwe aandeelhouders hebben zich toen verplicht de luchthaven open te houden tot 2014 en ieder jaar tot 1 miljoen euro bij te dragen voor exploitatietekorten.

Op 24 april 2013 vonden de eerste officiële vluchten plaats vanaf de verlengde startbaan van het vliegveld. Het verlengen van de baan van 1800 naar 2500 meter was al decennialang een twistpunt. Op 15 februari 2012 verwierp de Raad van State het laatste beroep tegen de baanverlenging. Tegelijk met de verlenging van de startbaan zijn er ook nieuwe taxibanen gekomen en is er een nieuw platform aangelegd met vijf standplaatsen voor narrow-body vliegtuigen.

Groningen Airport Eelde wil in de toekomst de luchthaven anders gaan gebruiken en daarvoor bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu een aanvraag doen voor een nieuw luchthavenbesluit. Hierin staat onder andere dat de gemiddelde geluidsbelasting ongeveer hetzelfde blijft als nu is toegestaan. Dit doet de luchthaven door van twee naar een startbaan te gaan en minder vliegbewegingen aan te vragen. Daarnaast vraagt de luchthaven een aantal operationele wijzigingen aan. Al deze wijzigingen worden aangevraagd in een Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). In de eerste helft van 2018 worden de resultaten van het onderzoek samen met een ontwerp luchthavenbesluit gepubliceerd en ter inzage gelegd.

Vanaf 28 september 2017 is baan 01/19 buiten gebruik gesteld. Deze baan werd relatief weinig gebruikt en wordt nu alleen nog maar gebruikt als taxibaan B. Dit is in lijn met het luchthavenbesluit dat is aangevraagd. In de toekomst wil Groningen Airport Eelde in deze noordwesthoek van het vliegveld gaan experimenteren met drones.