Kaart (cartografie) - Gardabani (gemeente) (Gardabnis Munitsip’alit’et’i)

Gardabani (Georgisch: გარდაბნის მუნიციპალიტეტი, Gardabnis munitsipaliteti)) is een gemeente in het zuiden van Georgië met ruim 79.000 inwoners (2022), gelegen in de regio Kvemo Kartli. De gemeente met de stad gelijknamige als bestuurlijk centrum heeft een oppervlakte van 1212 km² en ligt tussen hoofdstad Tbilisi en Azerbeidzjan in het Kvemo Kartli Laagland.

Het gebied van de gemeente lag voor een niet nader bekend deel in het historische hertogdom Gatsjiani dat volgens de Georgische mythologie gesticht werd door een zoon van de aartsvader Kartlos. Door de ligging in het stroomgebied van de Mtkvari, het vlakke terrein en de oude toegangswegen naar Tbilisi vanuit het zuiden, werd het gebied veel geteisterd door Perzische invallen en Georgische heroveringen, met name na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw. Het gebied behoorde toen tot het Koninkrijk Kartli, dat in 1762 overging in het Koninkrijk Kartli-Kachetië. In de tussentijd kwam het gebied met de Vrede van Amasya in 1555 onder Safavidisch Perzisch gezag te staan. In de 18e eeuw worstelde het Koninkrijk Kartli-Kachetië zich los van de Perzische overheersing. Door het in 1784 gesloten Verdrag van Georgiejevsk tussen Kartli-Kachetië en het Russische Rijk werd het koninkrijk vanaf 1801 door Rusland ingelijfd.

Het gebied werd vervolgens administratief ingedeeld in het Oejezd Tiflis, dat tussen 1840-1846 in het Gouvernement Georgië-Imeretië lag. Met de splitsing van dat Gouvernement in 1846 werd Oejezd Tiflis onderdeel van het Gouvernement Tiflis. Het huidige Gardabani lag binnen dat Oejezd in de westelijke helft van de bestuurlijke eenheden Karajaz oetsjastok (Караязский участок) en Sartachali oetsjastok (Сартачальский участок). Het zuidelijke deel (Karajaz) werd voornamelijk bewoond door Azerbeidzjanen, die destijds net als andere Turkssprekende etnische groepen als Tataren werden aangeduid.

Bij verkiezingen in de Democratische Republiek Georgië in 1918 werd in het Oejezd Tiflis Peri-Chan Sofijeva uit het dorp Karajala (ook wel Karajalari) gekozen tot volksvertegenwoordiger voor het district Karajaz. Zij was daarmee volgens de analen de eerste moslima ter wereld die door democratische verkiezingen en met algemeen stemrecht werd gekozen.

Karajaz was een van de belangrijke aanvalsroutes vanuit Azerbeidzjan van het Rode Leger tijdens de Sovjet invasie van de Democratische Republiek Georgië in februari 1921, en er werd zwaar gevochten tussen beide partijen. De Sovjets trokken eind februari aan het langste eind, en lijfden de jonge republiek in als Georgische SSR. Het gebied van Gardabani bleef met de bestuurlijke herindeling van de Georgische SSR rond 1930 aanvankelijk in het Okroeg Tiflis liggen, maar in 1938 werd het rajon Karajaz van het okroeg afgescheiden. Het dorp Karajaz(i) (Russisch: Караязы; ook wel Karatapa, Кара-тапа, ყარატაფა, Qaratəpə) werd het bestuurlijke centrum van het rajon. In het nieuwe rajon waren Azerbeidzjanen in de getalsmatige meerderheid (68%).

In 1947 veranderde de naam van het rajon en de hoofdplaats naar Gardabani. In 1969 kreeg Gardabani stadsrechten. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie en de onafhankelijkheid van Georgië daalden de economische omstandigheden in het land, maar de gemeente wist de grote emigratiegolf van de jaren 1990 te ontsnappen. In 1995 werd het rajon ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Kvemo Kartli, en is het in 2006 omgevormd naar gemeente.

In 2006 werden de grenzen van de stadsregio Tbilisi flink aangepast, ten koste van de omliggende gemeenten en met name Gardabani dat ongeveer 92 km² verloor aan de hoofdstedelijke regio. Wat Gardabani betreft had dit voornamelijk betrekking op het gebied aan de noordoostkant van Tbilisi binnen de S9 Tbilisi Bypass waardoor de gemeente diverse dorpen en veel inwoners verloor.

Op 8, 9 en 10 augustus 2008, tijdens de Russisch-Georgische Oorlog, bombardeerden Russische vliegtuigen de luchtmachtbasis Vaziani, 20 kilometer ten oosten van Tbilisi in de gemeente Gardabani. Hierbij werd alleen schade aan de basis toegebracht en vielen er geen slachtoffers.