Χάρτης - Τεχεράνη (Tehran)

Η Τεχεράνη είναι η μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα του Ιράν. Βρίσκεται στο κέντρο περίπου της χώρας, 112 χλμ. νότια της Κασπίας θάλασσας. Το μητροπολιτικό συγκρότημα το 2004 ξεπέρασε τον πληθυσμό των 12 εκατομμυρίων κατοίκων. Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 1.200 μέτρων πάνω από το επίπεδο της θάλασσας στις πλαγιές της οροσειράς Αλμπόρζ. Η ονομασία της πόλης προέρχεται από το αρχαίο περσικό teh, που σημαίνει «θερμό» και τη λέξη ran, δηλαδή «τόπος».

Η Τεχεράνη είναι σήμερα ένα σύγχρονο και σημαντικό βιομηχανικό, πνευματικό και εμπορικό κέντρο. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί οργανισμοί βρίσκονται συγκεντρωμένοι στην Τεχεράνη. Στην πόλη βρίσκεται ακόμα σημαντικός αριθμός βιομηχανιών - που αποτελούν το 1/4 των βιομηχανικών συγκροτημάτων ολόκληρης της χώρας - στους τομείς ειδών διατροφής, υφαντουργίας, μηχανουργίας, χημικών προϊόντων, ξυλείας, υαλουργίας κ.ά. Από τα μνημεία τα πιο αξιόλογα είναι το ανάκτορο Γκιουλιστάν, το κοινοβούλιο, το Μαρμάρινο Ανάκτορο κ.ά.

Η πόλη διαθέτει σύγχρονους αυτοκινητόδρομους και δίκτυο μετρό 120 χλμ. και τεσσάρων γραμμών (άλλες δύο είναι υπό κατασκευή). Λειτουργούν δύο διεθνή αεροδρόμια (το Μεχραμπάντ και το πιο σύγχρονο Ιμάμ Χομεϊνί). Χαρακτηρίζεται από ξηρό κλίμα, όπως και αρκετές ακόμα περιοχές του Ιράν. Ετησίως, η μέση θερμοκρασία είναι 17 βαθμοί Κελσίου με ακραίες τιμές που μπορούν να φτάσουν τους 43 ή -15 βαθμούς τους καλοκαιρινούς ή χειμερινούς μήνες αντίστοιχα.

Η πρώτη αναφορά στην Τεχεράνη συναντάται σε χρονικό του 11ου αιώνα, στο οποίο περιγράφεται ως μικρό χωριό βόρεια του Ρέι (Rayy), που αποτελεί σήμερα προάστιο της Τεχεράνης. Αναπτύχθηκε ραγδαία και το 13ο αιώνα αποτελούσε ήδη σημαντική εμπορική πόλη. Κατά περιόδους υπήρξε τόπος διαμονής των αυτοκρατόρων της δυναστείας των Σαφαβιδών. Το 1788 έγινε πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και τότε κτίστηκαν δύο τείχη γύρω από το αυτοκρατορικό μέγαρο και την πόλη. Κατά τα χρόνια 1796-1833, η Τεχεράνη πήρε χαρακτήρα της πρωτεύουσας και στολίστηκε με ανάκτορα, όπως του Γκιουλιστάν, με διάφορα τεμένη και με πολυάριθμα μνημεία. Συγχρόνως, ο πληθυσμός της πολλαπλασιάστηκε. Ένα μεγάλο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της πόλης, στα τέλη του 19ου αιώνα, μεταμόρφωσαν την πρωτεύουσα, η οποία επεκτάθηκε σημαντικά, ενώ παράλληλα χτίστηκαν νέα τείχη, δρόμοι και κτίρια. Τη σύγχρονη όμως όψη την απέκτησε με τον Ρεζά Χαν (1921-41), τον ηγέτη της δυναστείας Παχλεβί (1925-79). Επί των ημερών του, τα τείχη, οι παλιές πύλες και ολόκληρες συνοικίες εξαφανίστηκαν και τη θέση τους πήραν εκτεταμένες πλατείες και μεγάλοι δεντροφυτεμένοι δρόμοι. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου, από 28 Νοεμβρίου ως 1 Δεκεμβρίου 1943, έγινε στην Τεχεράνη η πρώτη διάσκεψη των Συμμάχων (Διάσκεψη της Τεχεράνης), στην οποία πήραν μέρος ο Τσώρτσιλ, ο Ρούσβελτ και ο Στάλιν. Εκεί υπογράφηκε διακήρυξη γνωστή με το όνομα «Διακήρυξη της Τεχεράνης».

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ιράν με το Ιράκ, παράκμασε οικονομικά αντιμετωπίζοντας παράλληλα φυσικές φθορές. Η ανάπτυξη της πόλης επιταχύνθηκε ξανά στη δεκαετία του 1990, μετά το πέρας του πολέμου, με τους προέδρους Χασεμί Ραφσαντζανί και Μοχαμάντ Χατάμι να προωθούν οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Η αυξημένη κυκλοφορία οχημάτων αλλά και η χρήση ορυκτών καυσίμων από τις βιομηχανίες οδήγησαν σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η Τεχεράνη συγκαταλέγεται σήμερα στις πόλεις με τα μεγαλύτερα κυκλοφοριακά προβλήματα.