Χάρτης - Σταβάνγκερ (Stavanger)

Το Σταβάνγκερ (νορβηγικά: Stavanger, προφορά με το ΔΦΑ /stəˈvæŋə/) είναι πόλη και δήμος της Νορβηγίας. Είναι η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη και τρίτη μεγαλύτερη μητροπολιτική περιοχή (με το γειτονικό Σάντνες) της χώρας και το διοικητικό κέντρο της περιφέρειας Rόγκαλαντ. Ο Δήμος είναι ο τέταρτος σε πληθυσμό της Νορβηγίας. Βρίσκεται στην ομώνυμη χερσόνησο στη νοτιοδυτική Νορβηγία, με επίσημο έτος ίδρυσης το 1125, τη χρονιά που ολοκληρώθηκε ο Καθεδρικός Ναός του. Πυρήνας του Σταβάνγκερ είναι τα ξύλινα σπίτια, σε μεγάλο βαθμό του 18ου και του 19ου αιώνα, που προστατεύονται και θεωρούνται μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το κέντρο της πόλης και το εσωτερικό της να διατηρήσει το χαρακτήρα μικρής πόλης με ασυνήθιστα υψηλή αναλογία μονοκατοικιών και έχει συμβάλει σημαντικά στην εξάπλωση της πληθυσμιακής αύξησης της πόλης στα απομακρυσμένα τμήματα του Μείζονος Σταβανγκερ.

Η ταχεία πληθυσμιακή ανάπτυξη της πόλης στα τέλη του 20ου αιώνα οφείλεται κυρίως στην ανερχόμενη υπεράκτια πετρελαϊκή βιομηχανία της Νορβηγίας, που σήμερα αποτελεί τη βασική βιομηχανία στην περιοχή του Σταβάνγκερ και η πόλη αναφέρεται ευρέως ως η πετρελαϊκή πρωτεύουσα της Νορβηγίας. Η νορβηγική ενεργειακή εταιρεία Equinor, η μεγαλύτερη εταιρεία στην περιοχή των Βόρειων Χωρών, έχει την έδρα της στο Σταβάνγκερ. Πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βρίσκονται στο Σταβάνγκερ. Το μεγαλύτερο από αυτά είναι το ομώνυμο Πανεπιστήμιο.

Στο Σταβάνγκερ βρίσκονται εθνικές και διεθνείς στρατιωτικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένου του Κοινού Κέντρου Πολέμου του ΝΑΤΟ. Άλλοι διεθνείς φορείς, και κυρίως τοπικά υποκαταστήματα ξένων εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, συμβάλλουν περαιτέρω στο σημαντικό ξένο πληθυσμό της πόλης. Οι μετανάστες αποτελούν το 11,3% του πληθυσμού της. Το Σταβάνγκερ, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, είχε σταθερά ποσοστό ανεργίας σημαντικά χαμηλότερο από το νορβηγικό και τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το 2011 το ποσοστό ανεργίας ήταν μικρότερο από 2%. Η πόλη είναι επίσης μεταξύ εκείνους που περιλαμβάνονται σε διάφορους καταλόγους των ακριβών πόλεων στον κόσμο και από ορισμένους δείκτες έχει καταταχθεί ως η πιο ακριβή πόλη στον κόσμο.

Το Σταβάνγκερ εξυπηρετείται από το διεθνές Αεροδρόμιο Σόλα, που προσφέρει πτήσεις προς πόλεις στις περισσότερες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και περιορισμένο αριθμό διηπειρωτικών πτήσεων τσάρτερ. Το αεροδρόμιο ονομάστηκε το πιο ακριβές ευρωπαϊκό περιφερειακό αεροδρόμιο το 2010.

Κάθε δύο χρόνια το Σταβάνγκερ διοργανώνει την Offshore Northern Seas (ONS), που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη έκθεση και διάσκεψη για τον ενεργειακό τομέα. Το φεστιβάλ τροφίμων Gladmat πραγματοποιείται επίσης κάθε χρόνο και θεωρείται ένα από τα κορυφαία φεστιβάλ τροφίμων της Σκανδιναβίας. Η πόλη είναι επίσης γνωστή για το γεγονός ότι είναι ένα από τα κορυφαία γαστρονομικά κέντρα της χώρας. Το Σταβάνγκερ τιμήθηκε ως Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2008 μαζί με το Λίβερπουλ.

Το Σταβάνγκερ είναι μία από τις παλαιότερες πόλεις της Νορβηγίας. Αναφάνηκε το 12ο αιώνα σε μια περίοδο πληθυσμιακής ανάπτυξης και αυξανόμενης αστικοποίησης σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη. Οι αρχαιολογικές και ιστορικές πηγές για την πρώτη ανάπτυξη της πόλης είναι λίγες. Ως εκ τούτου υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε για την πρώτη ανάπτυξη της πόλης. Ξεχωρίζει ως μια σημαντική περιοχή από τα πρώτα χρόνια, ως επιθυμητή βάση για τη μοναρχία και την εκκλησία, καθώς και οι δύο χρειάζονταν μια ισχυρή βάση στην περιοχή των Νοτιοδυτικών ακτών. Στο Βόρειο Γέρεν πλούσιο αρχαιολογικό υλικό υποδηλώνει ότι οι φύλαρχοι κατείχαν σημαντική δύναμη από την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου. Το Σταβάνγκερ διέθετε ένα φυσικό λιμάνι και είχε, με το Γέρεν στο νότο, στρατηγική σημασία για την περιφέρεια της Ανατολής, καθώς και για το θαλάσσιο δρόμο κατά μήκος των δυτικών ακτών και των εύφορων νησιών Ρύφυλκε στα βόρεια.

Οι πρώτες χριστιανικές προσεγγίσεις στη Νορβηγία έγιναν στην περιοχή του Σταβάνγκερ μέσω εμπορικών σχέσεων με την ηπειρωτική Ευρώπη και τη Μεγάλη Βρετανία. Αυτό αυξήθηκε κατά την εποχή των Βίκινγκ. Στα μέσα του 10ου αιώνα τα παραδοσιακά σκανδιναβικά νεκρικά έθιμα σταμάτησαν στην περιοχή του Σταβάνγκερ, την ίδια στιγμή που οι πρώτοι Χριστιανοί ιερείς άρχισαν το έργο τους. Οι μεγάλοι πέτρινοι σταυροί είναι ορατά μνημεία αυτής της παλαιοχριστιανικής εποχής. Στην από ξηράς προσέγγιση του Σταβάνγκερ ένας αναμνηστικός σταυρός για τον άρχοντα Ερλινγκ Σκγιάλγκσον ανεγέρθηκε μετά τη δολοφονία του το 1028. Ο Ερλινγκ έλεγχε την εξουσία στις Νοτιοδυτικές Ακτές και η θέση του σταυρού δείχνει ότι είχε μια ειδική σχέση με το Σταβάνγκερ. Η επιγραφή στο σταυρό δείχνει ότι ένας ιερέας ήταν υπεύθυνος για αυτή και ίσως είχε κάνει μια λειτουργία σε μια εκκλησία στην περιοχή.

Αρχαιολογικές έρευνες στο σημερινό κέντρο και στην κρύπτη του καθεδρικού ναού δείχνουν ότι η μεγάλη φωτιά του 1272 πιθανόν κατέκαψε μεγάλα τμήματα της πόλης και τον καθεδρικό ναό, περιλαμβανομένου του ρομανικού ιερού του καθεδρικού. Η ανακατασκευή μετά την πυρκαγιά οδήγησε στην αντικατάσταση της Δυτικής Πρόσοψης του καθεδρικού ναού με ένα πρόπυλο, καθώς και στην κατασκευή (ή ανακατασκευή) της εκκλησίας της Παναγίας, του Επισκοπικού Παρεκκλησίου και του Γοτθικού καθεδρικού.

Το Σταβάνγκερέχει μακρά ιστορία εκπαίδευσης στη Δυτική Ευρώπη. Ήταν εδώ το μοναστήρι που, για πρώτη φορά, αναγνώρισε την ανάγκη κατάρτισης των νέων υπαλλήλων μέσω της εκπαίδευσης. Η πρώτη οργανωμένη διδασκαλία στην πόλη πιθανότατα έλαβε χώρα σε ένα μοναστήρι Βενεδικτίνων της πόλης.

Ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην ιστορία της πόλης του Σταβάνγκερ ήταν η δωρεά που έκανε ο βασιλιάς Μάγκνους Έρλινγκσον στον Επίσκοπο του Σταβάνγκερ Ειρικ Ιβαρσον το δεύτερο μισό του 12ου αιώνα. Πότε ακριβώς ο βασιλιάς έκανε αυτή τη δωρεά και υπό ποιες συνθήκες συνέβη αυτό είναι άγνωστο. Μπορεί να ήταν το 1163-1164, με αφορμή τη στέψη του, αλλά μπορεί και το 1181-1184, λόγω της υποστήριξης που ο Επίσκοπος του Σταβάνγκερ Ειρικ έδωσε στο Βασιλιά Μάγκνους στο τέλος του αγώνα του βασιλιά εναντίον του επόμενου Βασιλιά Σβερ.