Χάρτης - Βελιγράδι (Belgrade)

Το Βελιγράδι (σερβικά: Београд, που σημαίνει Λευκή Πόλη), είναι η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας. Βρίσκεται στη συμβολή των ποταμών Σάβου και Δούναβη, εκεί όπου η πεδιάδα της Παννονίας συναντά τα Βαλκάνια. Η κυρίως πόλη έχει πληθυσμό 1,23 εκατομμύρια, ενώ πάνω από 1.750.000 άνθρωποι ζουν μέσα στα διοικητικά της όρια.

Ένας από τους σημαντικότερους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ευρώπης, ο Πολιτισμός Βίντσα, αναπτύχθηκε στην περιοχή του Βελιγραδίου την 6η χιλιετία π.Χ. Στην αρχαιότητα κατοίκησαν την περιοχή Θρακο-Δάκες και μετά το 279 π.Χ. την πόλη κατέλαβαν οι Κέλτες, ονομάζοντάς τη Σιγγίδουνον. Καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους επί της βασιλείας του Αυγούστου και απέκτησε δικαιώματα πόλης στα μέσα του 2ου αιώνα. Εποικίσθηκε από τους Σλάβους τη δεκαετία του 520 και άλλαξε χέρια αρκετές φορές μεταξύ της Βυζαντινής, της Φραγκικής και της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Ουγγαρίας, πριν γίνει πρωτεύουσα του Σέρβου βασιλιά Στέφανου Ντραγκούτιν (1282–1316). Το 1521 το Βελιγράδι κατακτήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και έγινε η έδρα του Σαντζακίου του Σμεντέρεβο. Συχνά περνούσε από την κυριαρχία των Οθωμανών σε εκείνη των Αψβούργων, με την καταστροφή του μεγαλύτερου μέρους της πόλης κατά τους Αυστροοθωμανικούς πολέμους. Το Βελιγράδι ξαναέγινε πρωτεύουσα της Σερβίας το 1841. Το Βόρειο Βελιγράδι παρέμεινε η νοτιότερη κτήση των Αψβούργων μέχρι το 1918, οπότε η πόλη επανενώθηκε. Ως στρατηγική θέση, η πόλη αποτέλεσε πεδίο μάχης σε 115 πολέμους και ισοπεδώθηκε 44 φορές. Το Βελιγράδι ήταν πρωτεύουσα της Γιουγκοσλαβίας (σε διάφορες μορφές διακυβέρνησης) από την ίδρυσή της το 1918 μέχρι την τελική της διάλυση το 2006.

Το Βελιγράδι έχει ειδικό διοικητικό καθεστώς εντός της Σερβίας και είναι μια από τις πέντε, κατά τη στατιστική, περιφέρειές της. Η μητροπολιτική της περιοχή διαιρείται σε 17 δήμους, καθένα με δικό του τοπικό συμβούλιο. Καταλαμβάνει το 3,6% της έκτασης της Σερβίας και στην πόλη ζει το 22,5% του πληθυσμού της χώρας. Είναι η μεγαλύτερη πόλη της πρώην Γιουγκοσλαβίας και η 4η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια μετά την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα και το Βουκουρέστι.

Το Βελιγράδι βρίσκεται 117 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στη συμβολή των ποταμών Σάβου και Δούναβη. Ο ιστορικός πυρήνας του Βελιγραδίου, Καλεμέγκνταν, βρίσκεται στις δεξιές όχθες και των δύο ποταμών. Από το 19ο αιώνα η πόλη επεκτείνεται προς νότο και ανατολάς. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Νόβι Μπέογκραντ (Νέο Βελιγράδι) χτίστηκε στην αριστερή όχθη του ποταμού Σάβου, συνδέοντας το Βελιγράδι με το Ζέμουν. Με την πόλη ενώνονται επίσης μικρότερες οικιστικές κοινότητες κατά μήκος του Δούναβη, όπως οι Κρνιάτσα, Κότεζ και Μπόρτσα, ενώ το Πάντσεβο, έντονα βιομηχανική δορυφορική πόλη, παραμένει ξεχωριστή. Η πόλη έχει μια αστική έκταση 360 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ενώ μαζί με τη μητροπολιτική της περιοχή καταλαμβάνει 3.223 τ.χλμ. Σε όλη την ιστορία το Βελιγράδι υπήρξε σταυροδρόμι μεταξύ Δύσης και Ανατολής.

Στη δεξιά όχθη του Σάβου το κεντρικό Βελιγράδι έχει έδαφος λοφώδες, με υψηλότερο σημείο του κυρίως Βελιγραδίου το λόφο Τόρλακ στα 303 μ. Νότια της πόλης βρίσκονται τα βουνά Άβαλα(511 μ.) και Κοσμάι (628 μ.). Κατά μήκος του Σάβου και του Δούναβη η γη είναι κυρίως επίπεδη, αποτελούμενη από προσχωσιγενείς πεδιάδες και οροπέδια από μάργα.